Azad Zana
Kitabê "Zaza Kürtler", hetê Mehmed S. Kaya ra serra 2011î de weşanxaneyê Dîplomatî (Dipnot Yayınları) ra vejîya. Qepaxê kitabî de yew keye û xususî tutê zazayan ca gênê.
Mehmed S. Kaya, cigêrayoxêk o ke mabênê Zaza û Kurdan de têkilîyan ser o xebitîyeno. O, bi taybetî tarîx, kultur û sosyolojîyê Zazayan û Kurdan dir eleqedar beno û nê wareyî de bi kitaban nuseno.
Babeta kitabî
Kitabê "Zaza Kürtler", sey nameyê xo ra zî aseno, derheqê Zazayan de yo. Kitab de, Zazayî kamî yê, tarîxê çi yo, senî bar kerdê û vila bîyê, ziwan, kultur û bawerîya Zazayan kamcîn a û Zazayî mabênê Kurdan de senî ca gênê, ser o malumatî estê.
Kitab de Mehmed S. Kaya, derheqê Zazayan de çimanê cîya-cîyayan ra cigêrayîşîkerdî, fikrê xo vano û qenaetanê cîya-cîyayan analîz keno. Babeta "kirdkî/zazakî lehçeya kurdkî ya yan ziwanêko xoser o" ser o zî nê kitabî de analîzê cîya-cîyayî estê.
Kitab de, derheqê kokê Zazayan de teorîyê cîya-cîyayî zî estê. Çimeyê cîya-cîyayî nîşan dîyayê. Fikrê ke vanê Zazayî kokê xo ra "Deylamî" yê, nê kitabî de zî ca gêno.
Heto bîn ra no kitab de, kulturê Zazayan, adet û toreyê înan, ziwanê înan, bawerîyê înan, cografyayanê ke tede ciwîyenê û ser o cigêrayîş bîyo.
Qismê kitabî
Kitabê "Zaza Kürtler", çend qisman ra yeno pê:
1. Destpêk: Qismê ke nuştox armancê xo û babeta kitabî dano zanayîş.
2. Tarîxê Zazayan: Qismê ke derheqê tarîx û kokê Zazayan de malumatî danê.
3. Cografyaya Zazayan: Qismê ke derheqê cografyaya ke Zazayî tede ciwîyenê de malumatî danê.
4. Ziwanê Zazayan: Qismê ke derheqê ziwanê Zazayan û têkilîya nê ziwanî û ziwananê bînan de malumatî danê.
5. Kulturê Zazayan: Qismê ke derheqê kulturê Zazayan û xususîyetê nê kulturî de malumatî danê.
6. Bawerîya Zazayan: Qismê ke derheqê bawerîya Zazayan de malumatî danê.
7. Têkilîya Zazayan û Kurdan: Qismê ke derheqê têkilîya tarîxî û kulturî ya mabênê nê her di miletan de malumatî danê.
8. Nasnameyê Zazayan: Qismê ke derheqê nasnameyê Zazayan de analîz û fikrê cîya-cîyayî danê.
Mehmed S. Kaya, Çewlîg ra yo û Ewropa de cuyeno. Coka mewzuyê Zazayan ser o zaf hesas o. O bi xo tarîx, kultur û sosyolojîya Zazayan ser o zaf cigêrayîş kerdo. Kitabê xo de, cigêrayîşê xo, malumatê ke şarî ra arêdayê, çimeyê ke wendê û qenaetê xo kerdo yew ca û kerdo kitabêk.
No kitabo, perspektîfêko pêroyî dano ma ke ma eşkenê pê Zazayan hîna baş fehm bikerê. Bi taybetî, goreyê kitabî, kokê Zazayan, tarîxê înan û têkilîya Zazayan û Kurdan muhîm a. Nê kitabî de, bi hawayêko akademîk û objektîf, nê mewzuyan ser o amo vindertiş.
La seke her kitabê akademîk de beno, nê kitabî de zî fikrê cîya-cîyayî estê û derheqê nê cîya-cîyayîyan de perspektîfê cîya-cîyayî estê.