Suzan Vejan Tatlı
Merdimî tarîxî ra heta ewro xo tena bi estbîyayîşê xo yê fîzîkî resnayo nê wextî gelo? Yan zî mavajê merdim tena bi estbîyayîşê xo yê fîzîkî eşkeno ke vajo ez ciwîyena yan ney? Helbet semedê cuye gere verê bîyîşî, estbîyîş bibo, la no nêyeno a mena ke estbîyayîş tena bi xo ciwîyayîş o. Bênateyê înan de têkilîyêka senîne est a ke estbîyayîş hertim wazeno xo biherikno ciwîyayîşî rê. Seke Sabahattîn Alî vano “merdim tena semedê werdene û şimitene nêameyo dinya”. Sebebêko hîna gird û merdimî hewce bi. Rasta zî gere ciwîyayîş tena werdene û şimitene ra îbaret nêbo.
Seke şima zî zanê merdim xora ganêko komelkî yo û xora nêeşkeno komelî ra dûrî biciwîyo, coka cuya ci zî xora komelkî ya. La komel de senîn, bi çiyî ca gêno, senîn ca dano xo. Bi çiyî rihê xo mird keno ke eşkeno raywanîya cuya xo bidomno. Cewabê nê persan goreyê herkesî bedîlyenê helbet. La goreyê mi, têkilîya înan a tewr muhîm û bingeyîne rayîr o, rayîr ra bîyîş o. Estbîyayîş û ciwîyayîş bi rayîran girêdayeyê yewbînan ê bi mi helbet. Nê rayîrî ge sey gindêlika layî têmîyankewte yê, ge zî sey awe pîrûpak û bereqyaye yê. Girêyê ke zereyê merdimî de yê yew bi yew rayîrî ra abenê. Sey dejê her girêyî, rayîrê her girêyî zî sewbîna yo, ge rayîr beno çare, ge çare bi xo rayîr o… Cayêk de wexto ke çare nêmend, o wext rayîr bi xo beno çare…
Şima vanê qey merdim tena wexto ke şino eşkeno biremo? Remayîşê tewr pîlî ge-ge agêrayîşî pawenê. Belkî zî ma ke kewtê rayîr do heme çîyî çareser bibê. Gelo çîyo ke rayîrî ra nêro çareserkerdene est o? Tewgêrayîş her çîyî rê derman o. Rayîrî weş ê, rayîran ra vindîbîyayîş hîna weş o. Merdim hetanê ke vindî nêbo senîn bi xo arqileyeno, xo vîneno ke…
Tena merdimo vindîbîyaye eşkeno bigeyro xo, xo bivîno, la xo vînayîş zî yew îhtîmalêk o helbet. Rayîrî kesan nêzdîyê yewbînan zî kenê, yewbînan ra dûrî zî kenê. Her çî bi rayîrkewtişê merdimî dest pêkeno, la merdim her çîyî rayîrî ra nêvîneno helbet. Hela tena bi çiman qet nêvîneno. Kê vengê xo yê zereyî tewr baş rayîran ra goştareno. Rayîrî merdimî hîna kenê kûr, hende êdî tena bi çiman rayîrî nêyenê vînayîş. Vengî bi rayîr debena. Merdim bi xo beno rayîr çunke…
Yanî merdim eşkeno vajo ke, estbîyayîşê merdimî de rayîrî û nê rayîran de raywanî çin bê, no xo reyde ciwîyayîşêkê vik û veng û bêmenayî ano. Vanê cuye veng a. Beno ke cuye rasta zî veng bo, la merdim bi rayîran eşkeno na vengîye dekero. Bi mi gere merdimî her tim rayîr ra bê. Derg yan zî kilm, weş yan zî nêweş, çi ferq keno ke… Oyo ke muhîm o rayîr ra bîyîş nîyo qey… Tehmo tewr weş rayîrşîyîş, ameyîş, agêrayîş, ge-ge xo vindîkerdiş, ge-ge xo gêrayîş, la her tim rayîr ra bîyîş o. Merdim bi rayîran xo nas keno. Rayîr çend derg bo, merdim zî hende nêzdîyê xo beno. Wa rayîr û raywanîyê şima qet nêqedîyê. Xo vîr ra mekerê, rayîr ke qedîya, her çî beno sîya û sipî. Wa rayîrê şima derg, cuya şima bireng bo her tim.