Gulçîn Adar
Verênan vato ke “Wext, dermano tewr pîl o.” Her çiqas vatişê verênan ser o çend hezar serrî û çaxî derbaz bîyê zî la ancî cayê xo gênê. Ma zî nê çaxî de pêro vatişanê kal û pîranê xo kenê tecrube û cuya xo rê dewam kenê.
Gelo kal û pîranê ma çira wina vato? Înan seba dejê eşqî, dejê nêweşî, yan dejê mergêk... Gelo dejê hêvîyêke ra? Her çî sebeb ra vato la rastîyê xo de zî merdim nê çî ciwîyeno û vîneno. Wextî dir vîneno ke o baro giran ke kûrayîyê çiqas zêde bo zî sey awa ke herikyena, sey pelê dare ke vayî de pereno, wina şenik vîyarneno. Ti ewnîyena ke o baro ke paşta to çewt kerdibî, sereyê to dejnabî, bi wextî dir tesîrê xo vînî kerdo. Belkî zî “mana” bixo ê barî hende giran kena. Wexto ke a mana vînî bibo û wext zî merdimî dir hemraytî bikero, tu giranî êdî nêmaneno. Yanî beno ke sirrê “wextî” vindîbîyayîşê “mana” yo. Çike merdim xo rê îmgeyêk awan keno û her wext ê îmgeyî de çîyêko newe kifş keno. Yanî goreyê zerrî û hişê xo fesilneno. La wexto o fesilnayîş çewt şî, yan zî manaya ke to bar kerdibî, sey ci nêvejîya, pêro efsûnîyê xo şino. Helbet no hende lez nêbeno. Çewtbîyayîşê ci senî ke wextî dir xo dano teber, dejê xo zî wextî dir vînî keno.
Nê ser o dermanbîyayîşê wextî zî her merdimî de cîya yo. Tayê xo belkî rojêke de rastê dermanê xo yenê, tayê xo bi aşman û tayê xo zî belkî serran ancax rast yenê. La çîyêk qetî est o ke merdim ver bi başî şino. Na babete de darî û însanî zaf şibyenê sey yewbînan. Darî zî prosesê wextî ra derbaz benê û însanî zî. Darî ver bi payîzî pelanê xo rijnenê, zimistanî benê wuşk û ver bi wisarî ancî newe ra yenê dinya, şax danê, pêro heybetê xo mojnenê ra. Însanî zî wina yê. Vayêk xurtî dir pêro pelê înan rijinê, badê benê wuşk, xo bêderman û bêhevî hîs kenê la wextî dir vînenê ke tîje vejîyaya û şewqê tîje dir ancî wuştê pay. Hem zî verî ra hîna hêzdar.
Belê, wext derman o. Dermano ke êdî to sey verê nêverdeno yo. Serê a birîne padano la êdî ti a verêne nêbena. Ti biwazê zî êdî sey verê nêbena. Ti her tim mîyanê pawitişî de bena û birîna xo rê bena qalxan ke zirarêk bîn nêvîna. Çike eke to wextî ra dersa xo nêgirewta, ancî a birîne abena û beno ke êdî qet nêra padayîş. Ganî însan wextê xo dir rast û dûrist bo û tira dersê pîlan bigîro û merdim êdî mîyanê vîyarte de asnawe nêkero, timî biewno vernîya xo ra. Sey Sîmone de Beauvoîr zî vato: "Şima nêeşkenê wext bivurnê la wext şima vurneno.” Wext ma rê beno derman û wext ma vurneno!..