Arîf Bulut
UNESCOyî derheqê Zazakî de raporo ke weşanabi de aşkere kerbi ke (Zazakî-Kirmanckî) binê tehlukeyî de ya û Tirkîya de 18 ziwanî estê ke ver bi vîndîbîyayîşî de yê, înan ra yew zî Zazakî ya. Tewr peynî GİYAVî raporê xo de nuştbi ke tena ser a 8ê Zazayan eşkenê ziwanê xo qisey bikê.
Gelo bi Zazakî rewşa karê rojnamegerî çi ya? Rojnamegerê Kurdî ney ser o Zazakî Newsî rê qisey kerdî.
Goreyo ke texmîn beno Tirkîya û dinya de nifusê Zazayan qasê 7 milyon o. Labelê cigêrayîşê ke nê serranê peyênan de Zazakî ser o benê înan de derheqê Zazakî ke çîyê nêweşî nusîyenêû Zazakî binê helukeyî de ya.
Xora goreyê raporê UNESCOyî Zazakî ver bi vindîbîyayîşî de ya.
Weqfa Koç û Paştgirîya Însanî (GİYAV) Dêrsim, Muş, Erzîgan, Çewlîg û Riha de yew xebate kerdbî. Cigêrayîş serra 2021î de amebi kerdiş û cigêrayîş de vajîyabi ke, se ra 8ê Zazayan eşkenê ziwanê xo qisey bikê.
Her çiqas wina bo zî bi Zazakî xeylê berhemê nuştekî yenê nuştiş. Labelê warê çapemenî de Zazakî hîna zî zaf aver nêşîya.
Gelo bi Zazakî karê rojnamegerî çi û senî bo? Ma na perse rojnamegeranê Kurd ra pers kerd û zafê înan va ‘Bes nîyo, gere paştî bidîyo ci’
Ganî hetkarî bidîyo rojnamegeran
Rojanamegere Zelal Sinayiç vana ke “Bi Zazakî karê rojnamegerî bese nêkeno û kêmî yo. Zaf sebebê xo estê. Her çî ra ver ganî keyeyî gedeyanê xo dir Zazakî qisey bikê û û gedeyanê xo rê ziwanê xo bimusnê. Xora ma zanê mekteban de perwerdeyê bi Zazakî çin o. Gere heqê perwerdeyî zî bêro waştiş.”
Siyaniç îzah kerd ke, sebebê ekonomî zî tesîrê xo ziwanî ser o kenê û wîna dewam kerd ; “Karê rojnamegerî de sebebê ekonomî zî tesîrê xo kenê. Semedo ke kes nêeşkeno ziwanê xo ra pere qezenc biko zaf kesî karê çapemenî nêkenê. Xora Zazakî bi xo sey Kurmancan wende nîyê. Ziwanê xo bi perwerde nêmusayê. Semedo ke pê karê çapemenî nêeşkenê debara xo bikê nê karî nêkenê. Coka kesê ke karê rojnamegerî bi Zazakî kenê gere hetkarî bidîyo înan. Eke wîna bo ez hêvî kena bi Zazakî karê rojnamegerî do aver şêro.”
Rojnameger İrfan Tuncçelikî da zanayîş ke Zazakî binê tehlukeyî de ya û vano “Semedo ke Zazakî binê tehlukeyî de semedê Zazakî ganî gamî bêrê eştiş. Kesê ke bi Zazakî tedeyîyan hadre kenê û dezgeyê ke bi Zazakî kar kenê hûmara înan biba zêde. Kesê ke Zazakî karê rojnamegerî kenê ganî bêrêpawitiş, hetkarî bidîyo înan.”
Grûba Vateyî ganî dest berzo çapemenî zî
Rojnameger Rojan Mamo zî wazeno wa bi Zazakî semedê rojnamegerî xebatê akademîkî bêrê kerdiş, semedê nuştişê xeberan ziwanêko Standard bibo û wîna vano “ Semedo ke vernîya Zazakî de astengîyî estê Zazakî tim apey menda. Zazakî bi nîzamî kovar û rojnameyî çinê. Coka karê rojnamegerî de kadroyî nêresayê. Mi gore kêmanîya akademîya rojnamegerî esta. Grûba Xebate ya Vateyî serra 1996î ra nata xebatan kena. Grûba Xebate ya Vateyî 28 serrîyo ke Zazakî rê xizmet kena. Her çiqas hetê edebîyatî û rastnuştişî de averşîyayîşêk bîyo zî hetê karê rojnamegerî ra xebatêka Vateyî nêbîya. Naz î kêmanîyêk a mi gore. Semedê çapemenî ganî akademîyêk bibo û akedemî ganî namzedanê rojnamegeran perwerde biko”
Xebatê Perwerdeyî lazim ê
Rojnamegere Fatma Temel zî da zanayîş ke, ganî hîza zêde tedeyîyê dîjîtalî bêrê vlakerdiş û wîna vana “Ez karê rojnamegerî yê nikayînî bes nêvînena. Goreyê mi bi Zazakî ganî xebatê perwerdeyî bêrê kerdene. Kursê ziwanî bêrê zêdekerdiş. Bi zazakî roportajî bêrê kerdiş. Gere na sewîye ra zêdêr xebatêke biba. Eke hetê dijîtalî ra asîyayîşê Zazakî bibo ez hêvî kena do averşîyayîşêk bibo.
Zazakî News