Resul Yıldırım
Nêweşîyê komelan, komelan benê ver bi mergî û dekenî gor, ser o zî nêwanenî. Seba çi biwanî? Hewceyo qey, wexto ke merdim yewî bikişo, badê dekero gor û ser o biwano? Eksê ci de vanê “geber bi şi”. Ena yew qaîde ya, hem zî qaîdeyêk a xozayî, “neyar wazeno neyarî kor bikero”. Eke ma zî nêwazenî nêweşîyî ma kor bikerî ganî ma tayê fikran û tayê hereketanê xo bivurne. Ney ney no jan ma dinya ra xalî keno.
Nêweşîyanê ma yê tewr girdan ra yewe naye ya ke ma beyntarê cinî û carmêdî de hemsencêk/dengeyêk nêeşkenî virazê. Yan ma benê awî yan ma benî bejî labelê cinî û carmêd ge awî yê ge bejî yê. Yanî ne sey fikranê ma yê ne zî sey dîyayîşê ma yê.
Beyntarê cinî û carmêdî de qasê koyan ferqî est ê. La ma vanê bi nê ferqanê xo wa cinî bibo camêrd, camêrd bibo cinî. Qey ça de ameyo dîyayîş mase firayo yan teyre bîya asnawbere. Çunke her di zî hetê fîzîkî ra cîya ameyê afirnayîş. Ganî ma ne camêrdperest bi ne zî femînîst. Homa ma şerê înan ra bipawo.
Cinî û camêrd eynî nîyê çunke awirê ke bi înan ewnîyenê dinya ra yewbînan ra cîya yê. Yanî verçimikê înan ke ha verê çimanê înan de yî hem goreyê şekil ra hem goreyê rengî ra xo rê xas ê. Mesela wexto ke yew cinî û yew camêrd ewnîyenê yew odayî ra eynî çîyan nêvînenî. Camêrd ewnîyeno û vano, odeyêko hîra yo cayê ma est o, ma eşkenê tede rakewê. Cinî vana ke odeyêk o hîra yo, cayê yatax tîya de, dolap tîya de bo vêşî weş asîyeno. Camêrd ewnîyeno û vano, qolonê ey girdî/xişnî do saxlem bibo. Cinî vana, boyaxê dêsanê ey weş o, yew têsîro cîya viraşto. Camêrd ewnîyeno û vano, pencereyê ey ewnîyenê xoza ra, perdeyê ey zî qalindî zereyê odayî nêasîyeno. Cinî vana, perdeyê ci neqşikinî û neqşê ci rind ameyê vawitiş. Pencere zî ewnîyena daristan ra û hizur dana însanî. Yanî cinî, dinyaya aye estetîk û rengîn a, dinyaya camêrdî raştaraşt a.
Ma heta eyro çi weş kerdo ke ma eyro weş biker. Ma na teyre ra vanê mefir, maseyî ra vanê asnaw meke. Labelê ganî teyre bifira û mase asnaw bikero.
Bi raştî û heqdarî beyntarê cinî û camêrdî de yew restorasyon lazimbi. Restorasyonêk o bingeyîn û hîra heme beşan û heme şiqan de. Êdî lazim bi vengê cinîyêk vêjîyo û vaja “ez însan a û ez dadîyê însanan a. Ne kole ya ne mal û mulk a. Mi bi heme estbîyayîşê mi qebul bikerêne. Bi hîsan û fikranê mi…”
Komele de vengê tayînan berz bi “cinî kole nîyê, ê zî însan î. Cinîyan ro azadî!” Ma va çimanê ma ser o pêra bi sereyê ma. La badê Cinî girewtî berdî kerdî camêrd. Wîîî! Xora camêrdî komele de zafbî.
Yewê bînî vengê xo berz kerd “cinî qey mîyanê tîcaretî de çin ê? Înan ro zî mal û mulk!” Ma bi vengêk o berz verpersê xo da “şima raşt vanê wa cinî zî bixebetî.” Ena rey înan cinîyan ro rayîr akerd la tîcaretxaneyê înan zî akerd. Rotişê cinîyan bi destanê xo kenê.
Reyna yewî hawar kerd “cinî qey mîyanê edebîyatî de çin ê? Qey cinî nêeşkenê qasê camêrdan binusê?” Wî dayê! Kamî vato cinî nêeşkenê binusî, kamî vato cinî nêzanê edebîyat bikerî. Heta cinî, bi ruhê xo yê tenikî hîna weş reng dana edebîyatî. Hezar rey heyf ke bedenê cinîyan bi malzemeyê nuştişî. Cayanê înanê mehreman ra edebîyat viraşt û enê ra va “averşîyayîş”. Bes nêbi tayê cinîyan zî nuşt, qalê cayanê xo yê taybetan kerd. Va “awiranê cinîyan ra, edebîyat de boyîya cinî, cinîyê bêtersî…”
Mi va ya yan ma bejî yê yan awî yê. Ma nêeşkenê yew halê mîyanînî tepşê. Tayê verînan zulm kerdêne cinîyan seba ey pay kewtî la badê tayê cinî zî bîyê camêrdî. Zulmê camêrdan zî zêdîya. Cinî kewtî mîyanê nuştişî la înan zî qalê bedenê xo kerd. Ez nêzana taybetîya mehreme tayê înasanan ro çin ya dêmek.
Va “tîcaret û xebat de cinî çin ê” labelê cinîyêkê ena game ha bi destê înan de, bedenê înan roşîyeno zî xemê înan de nîyo. Herhal Ê CİNÎ NÎYÊ.
Ez kewena çi verî şima zanî ey gelê însanan! Êyê zurekerê ke serê sibayî ra heta şanî vanê “Cinî û cinî, azadîya cinîyan, her ca de cinî, tîcaret û xebat de cinî, cinî azad ê, cinî dadîyê, cinî nîmeyê komel ê, bê cinî cuye nêbena.” La qet cinîyê ke sey înan nîyê ra hes nêkenê û qet heq û huquqê înan ra zî qal nêkenê. Heta heqareto pîle ê kenê bi înan. Kîşta bîn de cinîyê ke eyro bi destê dewlet a zurekere, bi perane roşîyenê û cinîyîya înan ra bac gêrîyeno ra qalî nêkenê. La mi corî de zî vatbi herhal çimanê înan de Ê CİNÎ NÎYÊ.
Ma nêeşkayê tayê camêrdan sinuq biker û biker însan la ma nêeşkayê tayê cinîyê ke bîyê camêrd zî biker cinî. Û ê zurekerê komele zî wa bizanî ez înan ra vana se; RÎYÊ ŞİMA SÎYA BO…
Cinî keynaya camêrdî ya. Camêrd birayê aye yo. Cinî waya camêrdî ya. Camêrd lajê aye yo. Cinî ema camêrdî ya. Camêrd mêrdeyê aye yo. Cinî xala camêrdî ya. Camêrd babîyê aye yo. Cinî cinîya camêrdî ya. Cinî nîmeyê komel a û Cinî dadîya nîmeyê bînî ya. Cinî est a û qaîdeyo ke şima aye vînenê QET NÎYA.
Û ma, na komel a nêweşe, ne bi goreyê Îsayî ne bi goreyê Musayî…
17.11.2024