Ozcan Yılmaz
Mi sanika "Mose wo Şîya wo Qiskek" ya Samed Bahrengî açarnaya zonê ma.
Mose wo Şîya wo Qiskek
Sew a en/tewr derg a sere, sewa çelî bîye.
Binê derya de Mosîye ya kokime des û di hazarî domon û tornê xo kerdî bî top ci rê sanikê qeseyî kerdene:
Waxtê de ju mose wo şîya wo qiskek bî. Lewê maya xo de zerê ju çemî de weşîya xo ramitene, uza cuyene.
No çem/ro ju ko ra vejîyene û wadî ro rêzene şîyene.
Çê Mose ye Qiskek û maye peyê ju kemeradê şîya ye de bî, serê bonî kî kevze ra bî. Sondanê binê kevzî de kewtene ra. Mose ye Qiskekî arzû kerdene ke qe ke nêye teyna ju reye roştîya asme bivîno.
Maye û leyîrê xo sodir ra hata son de kewtene ra jubînî dime, ge-gane kî kewtene wertê mosû nê bînû, pêt û çîp, ju mekanodê qirsike de cerene vinetene.
No mose jukekê maya xo bî çike ê des hezar hakî yê ke aye awe de kerdî bî ci ra teyna no Mose wo Qiskek mendî bî.
Çond rojî yo ke Mose yo Qiskek xo-xo de fikirîyene û zaf senik qeseyî kerdene.
Eve tenbelîye, bêhewes û bêzerî nata-bota şîyene û jede kî kewtene ra maya xo dime.
Maye kî zonene ke tene bêesq û bêşewq o ama vatene nêzdî de beno wes. Faqat derdê Mose ye Qiskekî derdodê nîya-henî nêbî.
Rozê hona ke tîjî nêesto Mose ye Qiskekî maya xo hesne pê.
- Daye, daye ez wazen ke to de tene qeseyî bikerî
Maye hewnû ver vat:
- Canê mi jubîna waxt çînêbî ke ti na sate de wazena ke qeseyî bikere? Badena ke qeseyî bikerîme nêbeno? Eke wazena şîme bifetelîme ha, se vana?
- Neye dakila mi, ez endî nêşîkîn bifetelî, gune ez îta ra (bi)şerî. Muhaqaq îta ra (bi)şerî!
- Ama na çîke ra kata sona ke?
- Wazen ke (bi)şerî bivînî hala no çem hata kotî sono. Dakila mi ti zonena ez ha wo çond asmî/mengî yo ke xo-xo de fikirîn van hala peynîya nê çemî kotî ya. Ama mi hona na mesela çareser nêkerda. Vijerî sewe ra hata nika hewn çimê mi nêkewt. Mi endî qerar guret ke gune (bi)şerî peynîya nê çemî bivînî. Ez wazen ke hala bivînî jubîna cawû de se beno, çi esto.
Maye huyîye:
- Ez ke domon bîne ez kî çîye nîyanenî sero zof fikirîyene. Ewladê mi virenîye û peynîya çemî nêbena ke. Nîyade endî pêro honde wo. Çem daîma rêzeno vindeno û cayê kî nêreseno ke.
- Ama dakila mi yê her çî peynîya xo esta ke esta. Sewe resena peynîya xo qedîna, roz reseno peynîya xo qedîno, asme nîya ra, sere nîya ra…
Maye qeseyê eyî birna:
- Nîya nê qesûn ê girsû caverde, wurce ma bifetelîme, nika waxte qesû nêye, waxte fetelîyayîsî yo!
- Neye dakila mi. Ez endî nê fetelîyayîsû ra bêzar bîne! Ez wazen ke ero raye ginî şêrî, jubîna cawû de çi beno, çi qedîno, çi esto, çi çîno bimişî. To ra gore nê qeseyî kesedê bînî mi ra vate, kerde sarê mi, ama ez wazen ke ti bizone ke xeyle waxt o ez nînû fikirîn. Bêguman neyî ra eyî ra kî zaf çî misune. Mîsal mi fam kerd ke: zofe moseyî eke bî kokim ax û wax kene vane ma omrê xo tol û bos vîyarna ra. Daîma jîvene, nalet oncene, her çî ra sîtem kene. Ez wazen ke bizonî, hala raştîye de çîyo ke ma vame cuyayîs/heyat na lopê cayê de hata kokimîye cerayîs ra îbaret o, ya kî na dîna de eve ju şeklo bîn de cuyayîs kî mumkun o?
Qesê Moseyî qedîyayî, maye vat:
- Cîgera mi, ti bîya bom, bîya budela? Dîna de….dîna de nîya yeno çi mane? Dîna îta wo da, cuyayîs kî, ma cuyîme da, ma estîme…
O sire de ju mosî ya girse çê înû ra bîye nêzdî:
- Cîrane, çira ewlada xo de nana hure? Ez vajî sima ewro nêne fetelîyayîs?
Maye vengê cîrane ra dima çe ra vejîye:
-Hala nîyade kewtîme çi hal! Endî domonî aqil dane ve maya xo!
Cîrane:
- Qey, se bî ke?
Moye:
- Hala reye nê pirtikî de nîyade. Wazeno ke şero sene cawû! Tore gureto vano wazen ke (bi)şerî bivînî hala dîna de se beno, se nêbeno! Lesa xo ra girs qesû vayî dano da!
Cîrane:
- Cîgerê mi ti keyî bîya zonaax û bîlan, fîlozof ke ma qe pê nêheşîyayîme?
Mose wo Qiskek:
-Xanim efendîya mi, nêzonen sima kamî ra vane zonaax û fîlozof, faqat ez endî nê fetelîyayîs û cerayîs ra bêzar bîne. Endî nêwazen ke nê cerayîs ê ke ma qefelnene devam bikerî. Hata çimê xo bicerî rakerî ke je sima bîne kokim û je virenî çim û gosê xo guretaye, dîna ra bêxever mend ne. Ez nêwazen, mi fam kene?
Cîrane:
-Têw têw têw! Nê sene qeseyî yê nîya?
Maye:
- Corû taxmîn nêkerdene ke ewladê min o çînebîyayîye nîya beno! Kamîj bêrezî no aqil da leyîrê mi, nêzonen?
Mose yo Qiskek :
- Qe kesî no aqil mi nêda, ye mi aqil û fikrê mi esto, fam ken; çimê mi esto, vînen.
Cîrane maya Moseyî ra vat:
- Waye, o qurbelik o zem kerdox/dedîqodîcî bî…
Moye:
-Willahî to rind vat, o zaf pêskarê leyîre mi bîyene. Belayê Haqî!
Mose yo Qiskek :
- Daye endî bes o, o hevalê mi bî.
Moye:
-Hevalenîya mosî û qurbelikî, têw! Hata nika kamî çîyo nîyanen hesno?
Mose yo Qiskek :
- Ma mi hata nika qe nêhesnayî bî ke mose û qurbelik dismenê jubînî yê; ama sima kewti bî guna eyî!
Cîrane:
-Nê qeseyê to martavalî/palavra yê.
Mose yo Qiskek :
- Sima martaval wanene.
Moye:
- Ama eyî merdene haq kerdi bî. Ez vajî to ê qese yê eyî xo vîrî ra kerde, nata-bota nîştene ro qeseyî yê ke vatene!
Mose yo Qiskek :
-Eke henî/winî yo mi kî bikise çike ez kî nê qesû van!
Jede derg mekerî. Mose yê bînî kî ameyî kewtî bî nê hurenayîs. Qesûnê Mose ye Qiskekî ra her kes hêrs bîbî.
Mosû nê kokimû ra ju:
-Ma qey ti vana ke hêfê ma to rê yeno, to rê merhamet keme?
Ju yo bîn:
- Canê nê qiskekî rind hûrîno ha.
Moya Mose ye Qiskekî:
- Bota şere! Pêskare ewladê mi mebe!
Juyodê bîn:
-Xanim, xanim lazê xo ke rind terbîya nêkerd, ceza kî oncena.
Cîrane:
- Ez cîranenîya sima ra serm ken.
Juyodê bîn:
-Na mesela jede avê meberîme, neyî kî birusnîme lewê qurbelîkî.
Tawo ke moseyî ameyî ke Mose ye Şîya ye Qiskeke pêbicere, hevalûnê eyî dormê gûret û xelesna. Maya Mose ye Şîyayî hetê ra da xo ro, hetê ra berve “wax, wax, wax, leyîra mi mi dest ra sono! Se bikerî? Çi bikerî? Sarê xo kamîj kemere ro dî?
Mose yo Qiskek :
-Dakila mi, seveta mi meberve. Halê nê mosû nê acîz û kokimû rê biberve.
Mosû ra ju durî ra vat:
- Qirsik o xînik fekê xo xiravin ra meke ha!
Diyîn:
-Reye ke şîya, posema bibe kî oncîya to peyîser wertê xo nêceme.
Hîreyîn:
-Nê hewesê cencîye yê; meso.
Çorîn:
- Qey çikê îtayî qayîl nêbena ke ti sona?
Poncîn:
- Jubîna dîna-mîna çîna. Dîna îta wo; racîye bî.
Sesîn:
- Ti ke aqilê xo top bikere peyîser bêre o waxt ma kî îman beme ke ti biaqil a.
Hotîn:
- Ama ma musayî bîme ve to…
Maye:
- Mi rê merhamet bike; mesû! Mesû!
Endî towa nêmendî bî ke Mose yo Qiskek vaco. Tayê olvozûnê eyî o hata dîyarê çirî kerd rast, ci ra xatirê xo wast. Mose ye Qiskekî, waxt o ke endî înû ra cera bîyene, vat: dostê mi, xatir ve sima, mi xo vîrî ra mekere.
Hevalê eyî:
-Çiturî to xo vîrî ra keme ke, to ma hesnayîme pê. Çî yê ke ma vere ra qe meraq nêkerdene sayîya to de meraq kerdî û musayîme. Oxir bo dostê ma wo zonaax û çer.
Mose ye Qiskekî çirî ro xil da û gina ju golê awe ro. Verecu tenê senik talase bî, sas bî, ama dima bî xayîs û tede fetelîya. Hata nika golodê nîya girs nêdî bî.
Her ca eve hazarû pirê dimtowikû, yanî leyîrê beqe yê ke hona newe hak ra vecîye, bî. Înû ke Mose yo Qiskek dî, desinde pê eyî kay kerd/pê huyayî:
- Wiy daye, wiy daye, wiy daye, hala reye endam û qilixê neyî de nîyade! Ti sene maxluqat o nîyanen a?
Mose ye Qiskekî cor de gira gira teyî nîyada:
-Lutfen, terbîya xo ca meverde. Namê mi ‘Mose wo Şîya o Qiskek o’. Sima kî namê xo vace, taneşîya xo bidîme bi jubînî, jubînî nas bikerîme.
Ju leyîra beqe:
- Ma, ma jubînî ra vame ‘Beq a Leyîrike’.
- Ma namdar, asîl û necîbî me!
A ya bîne:
- Dîna de ma ra rindek kes çîno!
Ju ya bîne:
- Ma je to qewçil û mûrdar, pejmurde nême.
Mose:
- Mi qe texmîn nêkerdene ke sima nîya xo berc bicere, evexûrûr û evekîbîr be. Ama oncîya kî sima ef ken. Çike sima cahîlenî ra nîya qeseyî kene.
Beqe Leyirîkî pêro pîya:
- Yanî nika ma cahîlî me?
Mose:
-Sima ke cahîl nêbîyene teqize ke zonene ke na dîna de zofe teneyî xo ra gore xo rindek vînene û wayîrê rindekîya xo yê. Hatta hala reye nîyade namê sima kî yê sima nêyo!
Beqe Leyirîkî zaf hêrs bî, qarîyayî ama nîyada ke vatena Moseyî rast a manevra kerde:
-Qeyretê to tol û bos o. Ma sodir ra hata son de dîna fetelîme; ama xo ra, ma û pîya xo ra q/xeyîr kesî nêvîneme, tabî kî kermû say nêkeme.
Mose:
- Sima yê ke nê golikê awe ra qe tever nêvecîne çiturî dem dane piro qalê dîna ra fetelîyayîsî kene?
Beqe Leyirîkî:
- Naye ra qeyîr ju dîna bîne kî esta?
Mose:
-Esta tabî. Hala reye bifikirîye na awe kotî ra yena îta û na awe ra tever çi esto
Beqe Leyirîkî:
- Teverê na awe çiko? Ma teverê awe qe nêdîyo! Ha ha ha, ti bîya bom!
Mose kî hûyîya. Verecu xo-xo de vat nê beqû halê xo de caverdayîs û raya xo dewam kerdîs tenena makul o. Ama peyecu vat moya nînû de di-hîre qeseyî kerdene kî rind beno:
-Moya sima kotî ya nika?
Yek de ju vengê beqe yo jîl hesna.
Beqa ke kinarê awe de ju kemere ser o bîye, xo est awe û ame lewê Moseyî:
-Na wo amune, kerem (bi)ke!
Mose:
-Selam xanim a pîle.
Beqe:
-Maxluqat a bêrez û pespaye! Çik o ti honde xo goynena vindena. Domonî dîye vayî dana ke vayî dana! Omir o ke mi ramit seveta fam kerdîsê na dîna kafî derece de derg bî, sayîya eyî de endî zonen ke dîna na awe ra îbaret a! De hayde, era raya xo kuye çimê to mevîne; sarê domonûnê mi kî têwerte meke!
Mose wo Qiskek:
-No omir o dergo ke to ramito se mîslî jede birame kî ti oncîya nîya acîz û cahîl manena!
Beqe qarîye xil da serê Moseyî, ama Moseyî xo verda ro binê awe û çamûr û kermê binî kerdî têwerte.
No çem ge nata ge bota tadîyene şîyene. Awa xo kî zaf bîbî jede ama ko ra ke nîyada je ju layî barî û tenik osene. Ko ra ju kemeradê girse cer bîbî, girr bîbî ginayî bî çem ro û awa çemî kerdî bî di leteyî.
Ju kerkanc a girse awa xorîye de ju beqe pêguretî bî ardî bî qûmê kinarê awe de werdene. Ju milawinadê/marula girse kî vêrê xo sanayî ve kemere a kerkance de nîyadene. Mose ye Qiskekî ke yek de kerkance dîye tersa; durî ra selam da ci. Kerkance Mose dî û vat:
- Ti çi mosewodê biaqil a, bê lewê mi, bê cîgera mi.
Mose yo Qiskek:
- Ez kewto ra raye ke şerî dîna bivînî, qe nêwazen ke bêrî boka/saydê sima bî!
Kerkance:
- Ti çira honde bedbîn û tersonek a?
Mose yo Qiskek:
- Ez ne bedbîn, ne kî tersonek ne. Çîyo ke çimê mi vîneno û aqilê mi vano mi ard ra ve zon.
Kerkance:
- Ye rind, hala nîyadîme çimê to çi dî û aqilê to se vat ke ti vana ke ez wazen ke to pêbicerî borî?
Mose:
- Qesa meçerexne mevinde!
Kerkance:
- Ti qalê beqe kena? Ti kî zof xêx bîya canê mi! Mabenê min û beqû rind nêyo; coka înû pêcen wen. Înû ra gore xora na dîna de teyna ê estê û sa û şenî yê. Ez kî wazen ke hala era ci musnî na dîna raştîye de destê kamî der a. Endî meterse canê mi, bê lewê mi, bê, bê!
Kerkance ke qesê xo qedena kaleke ser çewt çewt ame bîye nêzdîyê Moseyî. Raye ra şîyayîsê xo henî/winî tamase bî ke Mose fîşt huyayîs:
- Neçera, ti hona nêşîkîna raye ra şere, bifetelîye, kotî ra zonena ke dîna kamî dest der a!
Mose Kerkance ra birîya ra. O taw de ju şuye gine awe ro û ju tarwa quvetine Kerkance dawasne kerde binê qûmî. Milawine pê halê Kerkance huyîye û cayê xo ra qişt bîye, heve mend ke awe ro gino. Kerkance besenêkerd binê qûmî ra vecîyo. Moseyî nîyada ke ju şiwane wo qiskek kinarê awe de vineto eyî û Kerkance de nîyadano. Nîyada ke mîyî û bizî amene ve awe. Fekê xo kene ve awe û qirene. Aksê sedaya xo ginene ro wadî şîyene. Mîyî û bizî ke şî Moseyî veng da ve Milawine:
- Milawin a delale. Ez Mose wo Şîya wo Qiskek, peynîya çemî ken saye. Ez vacî ti kesodê biaqil û zonaax a. Şîkîn to ra çîye pers bikerî?
Milawine:
- Kerem bike, çike wazene pers bike.
Mose:
- Ez raye de Pelîkan, mose wo birak (Prîstîdae) û mîrçik a mosegîre (Ardeidae) ra ez zof tersûne. Haqa înû de çîyê ke zonena mi ra vace.
Milawine:
- Mose wo birak û mîrçik a mesegîre îta çîne. Xora Mose wo birak teyna derya de esto. Ama qalê Pelîkane ke kena, yamû-yamû mexeletîye çuwalê aye mekuye.
Mose:
- Sene çuwal o ke?
Milawine:
- Binê gula Pelîkane de ju çuwal, torbe wo ke zof awe ceno esto. Ge-gane mose yê ke awe de azna kene bêxever sone kune torbê Pelîkane û dîrekt sone ginene ro mîdeya aye! Tabî Pelîkane ke vêsan nêya, mosû torbê xo de depo kena peyecu wena.
Mose:
- Ma mose ke reyê kewt zerê nê torbeyî endî qe nêşîkîno ke ci ra peyîser vecîyo?
Milawine:
- Torbe dirnayene ra qeyîr çare çîno. Ez xençerê bidî ve to. Rozê ke kewta ra destê Pelîkane vatena mi bike endî.
Milawine kewtê ve qilasê ju kemere û eve ju xençer o zof qiskek peyîser ame. Moseyî xençer gûret û vat:
- Milawina min a delale, ti zof şefqatin a, ez nêzonen ke çiturî to ra razî bî, to rê sipas bikerî.
Milawine:
- Qe towayê nêyo canê mi. Mi de nê xençerû ra zof este. Waxtê xo yo tol de xo rê nîsen ro telîyê vasî ra nê xençerû virazen û dan mosûn ê biaqilûn ê je to.
Mose
- Mi ra avê towa moseyî ameyî îta ra vêrdî ra?
Milawine:
- Zof ameyî şî. Ê ame tê lewe, ju grûbe pêda kerde û mosegî kerdo ve buhran û depresyon.
Mose:
- Qusir de nîyamede, qese qeseyî dano vatene. Lutfen lafazanenî û fekebarrîya mi ser say meke. Ti şîkîna mi ra bivaze hala ê çiturî mosegîrî kene ve depresyon?
Milawine:
- Daîma tê lewe de nêyê. Mosegîr ke axê/gapa xo erceno ve awe moseyî bene top kune zerê axî kas kene hata binê golî oncene.
Milawine gos na ro ve qilasê kemere ser. Gosê xo tene dard we û vat:
- Leyîrê mi heşîye pê, gune ez (bi)şerî.
Milawine kewte ve qilasê kemere. Mose oncîya gina ro raye. Sarê de pers o ju amene, pers o bîn şîyene. “Aceba no çem sono reseno ve derya? Kuyo ke Pelîkane pêskarê mi mebo! Mose wo birak aceba hemcînsûnê xo kiseno weno? Mîrçika mosegîre çira ma rê dismenenî kena ke?” Moseyî hem azna kerdene hem fikirîyene. Her vîzoyê raya de çîyodê newe dîyene, çîyodê newe musene. Endî eve taqla estene xo çirû ro verdene û azna kerdene ra has kerdene. Tanîya tîjî ke mîyanê xo de hîs kerdene ci ra quwete guretene. Cayê de ju ceylane/askê lerce kerdene awe simitene. Moseyî selam da ci:
- Ceylan a rindeke çira honde lerce kena?
Ceylane:
- Saydar kewto ra mi dime, nîyade hem kî na mi ra.
Moseyî dirvetîya qersune nêdîye, faqat lengayîsê ceylane ra fam kerd ke raştî vana. Ju cawodê bîn de ju kesike binê tanîya tîjî de hewna şî bî, heto bîn de vengê zarancû ko ra veng dêne şîyene. Boya vasûnê koyî dêlxe ve dêlxe vila bîyene û kewtene ve wertê awe. Peroz ra dime Mose wo Qiskek ame rest ca wo ke wadî beno hîra û awe wertê birî ra vêrena ra. Awe honde bîbî jede ke Mose rind bîye sa/şen. Dima rastê tayê mosû bî. Maya xo ra cîya bîyayîsî ra dime hona moseyî nêdî bî. Tayê mose yê qiskekî dormê de bî top. “Ma vajîme ti bîaxkî ya?” vat.
Mose wo Şîya:
- Heya, bîaxkî ne. Ez durî ra yen.
Mose yê qiskekî:
- Kata sona?
Mose wo Şîya:
- Peynîya çemî ken saye.
Mose yê qiskekî:
- Peynîya kamîj çemî?
Mose wo Şîya:
- No çem o ke ma tede azna keme.
Mose yê qiskekî:
- Ma neyî ra vame nehîr!
Mose ye Şîyayî towa nêvat.
Mosûn ê qiskekû ra ju vat:
- Ti zonena ke Pelîkane raya ma gureta?
Mose wo Şîya:
- Ya, zonen.
Juyodê bîn:
- Ma torbê Pelîkane çiqaşî girs o eyî kî zonena?
Mose wo Şîya:
- Heya, naye kî zonen.
Ju mose wo qiskek:
- Oncîya kî wazena ke (bi)şere, ma nêye?
Mose wo Şîya:
- Heya, se beno va bibo ez son.
Na xevere desinde mabenê mosû de bîye ve vila : ”ju mosewodê qiskek durî ra amo. Wazeno ke şero peynîya çemî bivîno. Hem kî Pelîkanû ra qe nêterseno”. Tayê mosû nê qiskekû wast ke Mose ye Şîya ye Qiskekî de şere. Ama mosû nê pîlû ra tersayî û qe vengê xo nêvet. Tayînê kî vat “Pelîkane ke mebîyene ma to de amene. Ama ma Pelîkane ra terseme.
Fekê çemî de ju dewe bîye. Cînî û çenekûnê dewe çem de kinc û qavî şutene. Moseyî tene qeseyî kerdîsê înû gos da, tene kî azna kerdîsê domonû de nîyada û kewt ra raye. Hata son de şî. Dima kî binê ju kemere de kewt ra. Eke bî sewlete heşîya pê. Nîyada ke sewlê asme gino awe ro her ca kerdo ve roştî. Mose ye Şîya ye Qiskekî asme ra zof has kerdene. Sewa ke roştîya asme estene, Mose wertê kevzî ro vejîyene ke te senik asme de qeseyî bikero faqat her reye maya xo heşîyene pê, peyîser kaskerdene ve zerê kevzî û oncîya fîştene hewn.
Mose wo Qiskek na raye vejîya ve roştîya asme û vat:
- Selam asm a rindeke!
Asme:
- Selam Mose wo Şîya wo Qiskek. Ti kotî bîya, nika îta kotî yo?
Mose:
- Vejîne ve seyahatê dîna.
Asme:
- Dîna zof girs a, nêşîkîna şere her ca.
Mose:
- Towa nêbeno; endî hata kotî ke besekerd xo rê son.
Asme:
- Mi wastene ke lewê to de vinderî ama hewrodê şîya na wo hetê mi ser yeno; verê roştîya mi ceno!
Mose:
- Asm a rindeke ez roştîya to ra zof has ken. Mi wastene ke va roştîya to daîma mi ser o bo.
Asme:
- Mose ye min o delal. Esasen roştîya mi çîna. Tîjî roştî dana ve mi, ez kî aye rusnen ve rîyê hardî. Ti hona pênîheşîya, di-hîre serî ra dime însanî firr dane yene mi ser o nîsene.
Mose:
- No çîyodê nemumkun o.
Asme:
- Karodê zor o faqat însanî ke wast ke çîye bikero…
Asme hona vatena xo nêqedenayî bî ke hewrodê şîya ame verê asme guret û her ca bî tarî û zilomete. Mose wo Qiskek tek û teyna mendî bî. Sas bîbî. Helmê tarî de nîya da û vinet. Dima kî şî binê kemere de kewt ra. Sodir rew ra heşîya pê. Eke heşîya pê dî ke tayê mose yê qiskekî bercenê eyî de bîye top fis-fis qeseyî kerdene der ê. Waxt o ke Mose wo Şîya wo Qiskek heşîya pê, mosû pêro pîya vat:
- Sodiro roşt, ma bixêr dî!
Mose ye Şîyayî desinde ê nas kerdî.
- Sodiro roşt. Endî peynîye de sima kî kewtî ra mi dime, ma nêye?
Mosû ra ju:
- Heya, ama hona terseme.
Ju yo bîn:
- Aqilê ma hona Pelîkane der o, hûzir û rehetê ma çîno.
Mose wo Şîya:
- Sima zof fikirîne. Her daîma fikirîyayîs kî lazim nêyo. Sima ke kewtî ra raye tersê sima muhaqaq vêreno ra.
Tam kutene ra raye ke awe dorme de her ke şîye bîye berc, qapaxê ame ra ser û her ca bî tarî. Raya remayîsî nêmendî bî. Mose ye Şîyayî desinde fam kerd ke gine ro çuwalê Pelîkane.
Mose wo Şîya:
- Hevalene, ginayîme ro torbê Pelîkane, ama raya remayîsî kî tamamen guretaye nêya.
Mosî yê qiskekî bervayî.
Înû ra ju:
-Endî nêşîkîme biremîme. Na bela to arde ma ser, ti bîya sebebê ma. Ti ama lewê ma, ma xapitîme, raye ra vetîme.
Ju yo bîn:
-Nika Pelîkane ma pêroyîne qilotnena ro. Karê ma qedîya.
Yek de awe de qahqahadê muthîşe hesnîye. No huyayîsê Pelîkane bî:
- Mi çiqaşî mose yê qiskekî pêgurete! Ha, ha, ha raştî ke hêfê mi yeno ro sima! Qemîsê sima nêben ke roqilotnî! Ha, ha, ha…
Mosû nê qiskekû riza û minete kerde, cerayî ro Pelîkane ver:
- Hezretî Pelîkan efendîye. Ma çi waxt o haqa sima de qese yê weşî, methîyeyî hesnene. Lutuf bikere, niklîya xo tene ra (bi)kere ke ma şîme ve tever, naye ra dima kî sima rê dîwacî bîme.
Pelîkane:
- Nêwazen ke sima nika desinde roqilotmî borî. Mose yê min ê depo kerdeyî este. Hala reye davacer de nîyade.
Binê torvê Pelîkane de tayê mose yê girs û qiskekî bî.
Mose yê qiskekî:
- Hezretî Pelîkan efendîye! Ma towayê nêkerd, ma bêsucî me. Nê Mose ye Şîyayî pê ma xapit.
Mose wo Şîya wo Qiskek:
- Tersonekî! Sima na mîrçik a hîlekare xêrdar say kene ke honde cereno ro ver?
Mose yê qiskekî:
- Qese wo ke fekê to ra vejîno gosê to nêhesneno. Nika ti eve xo vînena, Pelîkan efendîye ma ef kena ama to qilotnen ro.
Pelîkane:
- Heya sima af ken ama ju şartê mi esto. Nê mose ye fekebar û geveze yî ke bixenekne sima bene azad.
Mose ye Şîyayî xo da ra yan. Mosû nê qiskekû ra vat:
-Qewil mekere. Na mîrçîk a fêlbaz û hîlekare ma verdana pê. Ju pîlanê mi esto…
Mose yê qiskekî teyna derdê cane xo de bî. Gûret ra Mose ye Şîyayî ser. Mose ye Şîyayî xo hetê peyê torveyî ser ont û bêveng înû ra vat:
-Tersonekî, henî bo kî, nîya bo kî sima endî reye pêcerî yê. Cayê çîno ke bireme. Hem kî sima pê mi nêşîkîne.
Mose yê qiskekî:
- To xenekneme. Ma azadîya xo, xelas û felatê xo wazeme.
Mose wo Şîya:
-Sima aqilê xo kerdo vîndî. Mi bixenekne kî raya xelesîyayîsî nêvînene. Pê aye qan mebe!
Mose yê qiskekî:
-To derdê canê xo gureto coka wo nîya vana. Eke nêye ma omirê to de nême.
Mose wo Şîya:
- Eke henîyo gos ro mi ne, ju raye era sima (bi)misnî. Ez son wertê ê mosûnê torvê Pelîkane de xo nan ro merdene. Ma vîneme hala Pelîkane sima verdana ra ya kî nêverdana? Vatena mi ke qewil nêkene sima pêroyîne eve nê xençerî kisen, ya kî torvê dirnen remen son, endî sima kî….
Mosû ra ju qesa eyî birne:
- Endî bes o. Ez nê qesû rê damîs nêben, zar û war kerd berva, “wiy wiy wiy….”
Mose ye Şîyayî ke o dî vat:
- Sima no ewladê/vorekê/nazluyê moye çira xo de ardo? Dima kî xençerê xo ont çimunê mosû ser kerd derg! Mosû mecbûren qewil kerd. Berqasten/maxsuz qewxa kerde. Mose ye Şîyayî kî xo na ro merdene. Mose yê qiskekî davacor vejîyayî:
- Hezretî Pelîkan efendîye, ma Mose wo Şîya wo fekebar û geveze kist…
Pelîkane huyîye:
- Sima rind kerdo. Ez kî sima rê çîye ken haletî, sima wesawes qilotnon ro. Eve no usil şîkîne mîda mi de xo rê tene bifetelîye.
Mosû qe firsat nêdî ke bilewîye. Pêt, je ju buliskî gula Pelîkane ro ginayî mîde ro. Mesela înû kî nîya qedîye.
O taw de Mose ye Şîyayî xençerê xo ont. Ju darbe de torvê Pelîkane dirna, tiro vêrd ra şî. Pelîkane dezû ver zirçe, sarê xo da awe ro ama besenêkerd Mose ye Şîyayî taqîb bikero. Mose wo Şîya hata peroz nêvinet şî. Endî ko û wadî qedîyayî bî û çem ju dest a pon û raste ra vêrdene ra. Hetê rastî ra, hetê çepî ra tayê çem ê bînî ameyî bî resayî eve çemî û awa xo hondena bîbî jede.
Mose ye Şîyayî na awe ya jede ra zof has kerdene. Yek de ame ra xo û nîyada ke awe bêbin a! Nata şî, dota şî, qe nêşîkîya ke cayê de bireso ve kinareyê/fekê awe. Mose wo Şîya awe de bîbî vîndî! Azna kerde ke kerde, oncîya kî cayê nêrest. Yek de farq kerd ke heywanodê girs û dergî hucum kerdo je buliskî eyî ser yeno. Nîyada ke verva ci, verê fekî de ju birakodê di hetin esto! Mose wo Şîya tersa ke mose wo birak eyî parçe û pirtleyî bikero. Ame ra xo, xo da ra yan û vejîya ro rîyê awe. Tene waxt ra dime binê awe ser şî. Raye ra raste garana mosû bî. Eve hazar û hazarû moseyî! Ju ra pers kerd:
- Heval ez bîaxkî ne. Durî ra yen. Îta kotî yo?
Mosî olvozûnê xo ra vat:
-Nîyade juyodê bîn…
Peyecu, Mose ye Şîyayî ra vat:
-Heval, xêr ama ve derya.
Mosû ra juyo bîn:
-Pêro dereyî, ro û çemî yene resene ve na derya. Tabî tayê kî sone ve gol o boyîn, batlaq.
O yo bîn:
- Keyî ke wast şîkîna era gûrûba ma kuye.
Mose wo Şîya wo Qiskek zof sa bî ke amo resto ve Derya.
-Ez tene senik bifetelî, dimera yen kun ra gûrûba sima. Ez kî wazen ke waxtê tirtena axê mosegîrî de lewê sima de bî.
Mosû ra ju:
- Nêzdî de resena mirodê xo. Nika so xo rê tene bifetelîye. Ama eke vejîya rîyê awe Mîrçik a mosegîre ra xo bisevekne. Nê rozû qe hêştîrê çimê keşî de nîyanêdana, mezal ma nêdana. Her roz hona ke çor-ponc moseyî pênêgurete yaxê ma ra nêverdana.
Mose wo Şîya mosû nê derya ra birîya ra xo rê teyna azna kerde. Waxtê ra dime vejîya ro rîyê awe. Roştîya tîjî germine bîye. Mose ye Şîya ye Qiskekî tanya tîjî poştîya xo de hîs kerdene û ci ra zof zewq guretene.
Eve rehet û zewq rîyê derya de azna ke kerdene xo-xo de vat “mumkun o ke her waxt verva merdene de bî, ama honde ke ro mi der o, honde ke ez cuyen lozim nêyo ke ez verva merdene (bi)şerî. Rozê muhaqaq rastê merdene ben, muhîm nêyo. Çîyo ke muhîm o, cuyayîs ya kî merdîsê mi cuyayîsê ê yê bînû ser o çiturî tesîr keno”. Mose ye Şîyayî bese nêkerd naye ra jede dîna hewn û xeyalî de bimano. Mîrçik a mosegîre ame, o pêguret berd. Mose wo Qiskek lavetîyene ama nêşîkîyene xo niklîya aye ra bixelesno. Mîrçik a mosegîre mîyanê Mose ye Şîyayî de henî qeyîm guretî bî ke canê xo vêsene. Ju mose wo qiskek awe ra ke vejî çiqaşî waxt wes maneno ke!
Mose wo Şîya xo-xo de fikirîyene. Kaşkîya Mîrçik a mosegîre eyî desinde roqilotno, bibo ke sayîya nêm û rûtûbetê mîda aye de tenena senik hereyî mireno! Aqilê xo nê çî ser o bî û ci ra vat:
- Çira mi wesawes nêwena? Ez cisnê ê mose yê ke eke merdî cendegê xo beno pire axûyî ra wo.
Mîrçik a mosegîre qe towa nêvat. Ama xo-xo de vat:
- Canbaz û sekbaz. Çi dubara çarnena. Wazena ke mi qesû fîye û niklîya mi ra bixeleşîye ha?
Hard her ke şîyene bîyene nêzdî. Mose ye Şîyayî xo-xo de vat, eke bireşîme ve hard halê mi yaman o, xelesa mi çîna. Ci ra vat:
-Ez zonen, ti mi leyîrûnê xo rê bena. Hata ke ma bireşîme ve halenê to ez miren û cendegê mi beno ju torveyê axûyî. Qe hêfê to ro leyîrûnê to nêno?
Na raya sik/şuphe gina ro zerê Mîrçik a mosegîre. Fikirîye. Xo-xo de vat:
- Îhtîyat de xêr û fayda esta. Ez ve xo neyî borî, leyîrûnê xo rê ju mosewodê bîn pêbijerî. Ama yamû nê karî de numereyê mebo? Nêye, nêye, ti nêşîkîna ke çîyê bikere!
Mîrçika mosegîre ke nîya fikirîyene nîya da ke lesa Moseyî bîye sist û bêherekete. Oncîya gine ro fikirîyayîs:
- Aceba, merd? Endî ez kî nêşîkîn biwerî! Mosewodê nîya sist û barî ez xo rê ken tomete, corû nêwen.
Ame ke ci ra pers bikero “hey, mose wo pirtik û qirsik. Ti hona nêmcanin a, aceba ez şîkîn to biwerî”. Ama besenêkerd ke qesa xo biqedeno. Niklîya xo kerde ra-ra nêkerde ke Mose wo Şîya fîrr bî fek ra pera gina waro. Mîrçik a mosegîre fam kerd ke fena xapîye. Desinde kewte ra Mose ye Şîyayî dime. Mose wo Şîya je buliskî awe ser şîyene. Arzûyê derya restene ra xo ra vêrdî bî, fekê xo yo juya çarna bî ro vayê deryayê hîtî. Ama eke gine awe ro û tene solix guret Mîrçik a mosegîre desinde reste, Mose wo Qiskek henî pêt pêguret qilotna ro ke Mose ye neçarî helmê qe ferq nêkerd ke sene bela ama ser de. Teyna hîs kerd ke her ca tarî û hît o. Qe ju raye çînebîye. Ju vengê bervayîsî amene. Tene senik çimê xo ke misayî ve tarî nîyada ke moseyê ju kinare de oncîyo xo ser bîyo qiskek berveno û veng dano maya xo.
Mose wo Şîya ci ra bî nêzdî:
-Qiskekê mi, hala wurce çareyê saye bike. Bervayîs û venga moya to dayîs ra qe towa nêbeno.
Mose wo pirtik/mînîk:
-Ti kî…ti.. kam a? Nêvînena…? Na wo mi..ren, wiy, wiy, wiy.. Dakila mi ez endî nêşîkîn bêrî to de axê mosegîrî davacer bioncî… wiy, wiy, wiy..
Mose wo Şîya:
-Endî beso! To pêro moseyî kerdî rîşîya!
Mose wo pirtik ke vinet, Mose ye Şîyayî vat:
- Wazen ke na mîrçik a mosegîre bikişî mosû bixeleşnî û bireşnî ve hûzûr! Ama gune verecu to birusnî ve tever, eke nêye ti çuwaladê qaxû xerepnena kena berbad!
Mose wo pirtik:
- Ti ve xo ha wo mirena, Mîrçik a mosegîre çiturî kisena?
Mose ye Şîyayî xençerê xo misna ra ci. Îmê zerî ra vêrê aye dirnen. Nika gos bide mi. Ez nata-bota vozen, ceren ke Mîrçik a mosegîre ziqil bikerî. Fekê xo ke kerd ra eke qahqaha este huyîye desinde xil de fek ro vejîye ve tever.
Mose wo mînîk:
-Ye rind, ma ti se kena?
Mose wo Şîya:
- Ti mi meraq meke. Hata ke no bêrez gever nêkerd tever nêvejîn.
Mose ye Şîyayî ke vatena xo qedene nata-bota voz da, mîda Mîrçik a mosegîre ziqil kerde. Mose wo mînîk hazir û amade vinet. Seke Mîrçike fekê xo kerd ra qah-qah-qah huyîye mose ye mînîkî desinde xil da ve tever, dima kî gina ve derya ro. Çiqaş ke vinet kî Mose ye Şayî ra xevere nêvejîye. O sire de Mîrçik a mosegîre zirçe, lavetîye, jîve û feryad est. Dima kî lavetîye, gira gira davacer de vaydîye… çalp… gine derya ro. Awe de kî lavetîyayîsê xo dewam kerd. Oncîya kî Mose ye Şîyayî ra xevere çînebîye….
***
Mosî ya kokime sanika xo qedene û des û di hazarî domon û tornûnê xo ra vat:
-Domonenê endî waxte rakûtene wo. De haydere, şere rakuye.
Domon û tornî:
- Dêke, ama mose wo mînîk se bî to ma ra nêvat!
Mosî ya kokime :
- O kî endî meste son de rê mend. Endî waxte rakûtene wo. Sewa sima xêre bo. Des û ju hazar û new seyî û new mosû nê qiskekû vat sewa sima xêre bo û şî kutî ra. Dêke kî hewna şîye. Ama ju moseyedê sûrî se kerd nêkerd besenêkerd hewna şero. Hata sodir hewn çim nêkot, daîma derya ser o fikirîya.
