Resul Yıldırım
Çend rojî verê yew embazî Kilama Ehmed xizaloyî(Rarê palî) gurubê ma yê watsapî ser o pare kerd û va şima eşkenê ena kilame tabidê tirkî ser o. Yew mamostayî destpêkerd û aye tada labelê ey zî va ke mi vatişê kilame ra zaf fêhm nêkerdo ke merdim ha vano se, seba ey tayê cayî tanêdêyayî. Nê qisêyan ra pey mi rê zî bi meraq ke ena kilame ha vana se? Qalê kamcîn mesela kena?
Mi xo bi xo va ez se bikerî ke ena kilame hem tabidî hem zî meselaya aye bimusî. Ame mi vîr ke embazê min o paloyîj est o. Nameyê ci Mehmed o peynameyê ey ûstûndag o û kek Mehmed bi xo dewanê paloyî ra yo. Mi a game ey rê kilame şirawite, hal û meselayê ma vate. Mi va “ti yan zî keyeyê to ra yew na kilame zano?” Meselaya ci çi ya? Ey va ke ez ena game musaît nîya labelê ez to rê nusena. Êdî kelecanî mi girewt ke kek Mehmed çi wextî açarîyo. Welhesil badê açarîya mi ser o û va ke ez meselaya na kilame zana labelê seba ke ma hîna weş fehm biker ez dadî û babîyê xo ra persena. Ez ke ameya gurexane ma qisey kenê. Mi bi keyfweşî va temam û ez paweyê rojê xo vineta/vinderta.
Mabeyn ra di yan zî hîrê rojî vîyart ke ez gurexane de bîya ke kek Mehmedî telefone kerd va ti ha ça yê ma ronişê? Mi ey rê cayê xo va û kek Mehmed ame ma yewbînan persayê badê ma xo kaşkerd yew cayo tenha. Kek Mehmedî destpêkerd û meselaya kilama Ehmed Xizaloyî va badê ma her diyan kilame akerd û cumle bi cumle goştarî kerd û mi kilame goreyê vatişê Kek Mehmedî û goreyo ke dadî û babîyê ey vatbi, nuşt.
Goreyê vatişanê kek Mehmedî ra na kilame eslê xo ra cira bîya û çend tene varyantî vejîyayê meydan. Çunke pancas serrîyo ke ha fekê şarê ê mintiqayî û yê heme Zazayan de ya. Seba ke şarê ma kilame ziwanê xo de nênuşto û goreyê nuşteyêkî nêwenda zî fekan ra bi fekan bedilîyaya. No zî yew çîyêko zaf normal o çunke fekî xo mîyan de ferqan fînenê kilame.
Reyna goreyê vatişanê Kek Mehmedî ra Ehmed Xizalo Mîyarun ra dewa Somo ra beno û seba ke ê wextî de wesayîta kesî çin ya û qamyona ey est a mintiqaya Mîyarun-Palu de û derûdora mintiqa de weş yeno şinasnayîş. Hema ê wextî de rayîrê asfalt û hîrayî çin ê bî ke Ehmed Xizalo bi qamyona xo şîyêne dewan ra barî wenayêne, barî berdêne û barî ardêne. Seba enê zî herkesî ey şinasnayne xora kilame de zî vano “nomdarê mi”.
Ehmed Xizalo dadî û babîyê xo ra tenê yew laj beno û wayê ey est ê. Kilame de zî vano ke “birê birê mi çinik ê”. Seba ke tek yew laj o wayê ey û dadî û babîyê ey, ey ra zaf heskenê. Xora kilame de zî vano ke “Nêla Ehmo biraym delalî yo/ Ehmo keko delalî yo .
Ehmed Xizalo zaf pîle nêbeno çunke kilame de vano ke “Qicê birêym pîyor qicek ê”. seke kilame ra zî yeno fehmkerdiş Ehmed Xizalo zewijnaye û wayîrê qijan beno ke na serebûte qewîmîyaya.
Ena serebûte zî mabêynê dewanê palî û Palî de qewîmîyena. Kek Mehmedî va ke Ehmed Xizalo şino dewan ra kolîyan/êziman weneno. A mintiqa de zî yew cayêko zaf asî û tîk est o dewijî uca ra vanê Tirnike. Ena tirnike a mintiqa de zaf ganî girewtî seba ey cayêko menşur o. Zimistanan de hewrêz de ganî girewtî hamnanî zî qezayê wesaîtan ra ganî girewtî. Rayîrê ci seba ke herre beno û serecêr o, asî beno zaf qezayî qewîmîyayî. Binê serecêrê Tirnike de zî layê bêzayîn est a ke xora kilame de va no ke “Layê bêzayîn de nişt gûngêr o”. Ehmed Xizalo wexto ke bi qamyona xo yeno Sercêrê Tirnike qamyona ey kontrol ra vejîyena û qelibîyena. Seba ke serecêr o, asî yo qamyone erzîyena Layê Bêzayîne, perro bîne. Ehmed Xizalo zî binê qamyone de ganê xo dano.
Wexto ke xebere yena vana Ehmed Xizaloyî qeza kerda bi hezaran însanî erzîyenê pêser a mintiqa ra şinê seba cinazaya ey. Mîyanê înan de keyeyê ey zî est o ke înan ra yewe zî wayê Ehmed Xizaloyî Zeynep Xizaloyî bena. Bi dejê birayê xo yê delalîyî ena kilame erzena ey ser o û lornena. A roje ra heta ena roje kilame ha fekê şarê ma de ya û zerrîyan nale kena.
Ziwanê kilame zî goreyê fekê mintiqa ra xeml girewto. Seba ey yew merdim a mintiqa ra nêbo zafî çîyan fehm nêkeno ke ma zî fehm nêkerd ke heta Kek Mehmedî ma rê kilame açarna û sereraşt kerd. Reyna zî tayê cayî weş fehm nêbîyê ke Kek Mehmedî zî va ke ez zî nêzana. Nimune kilame de vano ke “Nêla Tirnika bêwê siracêr o” tîya de bêwê yan zî ristaya cêrîn de vano ke “Nêla mezela bêwê mi bidar o” de bêwê sey yew cayî beno labelê Kek Mehmedî va ke ez nêzana ça yo. Yan zî kilame de vano ke “Birayê mi’z telebewo” seba çi vato birayê mi zî telebewo ma nêzanê. Labelê mi yew sîteya înternetî dî ke yewî vatbi “Ehmed Xizalo û birayê xo qeza kenê û her di zî mirenê.” yanî o telebe birayê Ehmed Xizaloyî beno feqet no hem goreyê vatişanê Kek Mehmedî ra hem zî goreyê kilame ra raşt nîyo. Çunke kilame de vano ke “Nêla birê birê mi çinik ê”. Xora Kek Mehmedî zî meselaya kilame de wina vatbi.
Mi kilame goreyê vatişê fekê mintiqa ra nuşt û seba ke hîna weş fehm bibo zî mi kilame goreyê yew sitandartî nuşt.
Nêla rarê palî çi kerewo(Nêla Rayîrê Paloyî çi kere yo)
Derbê birêm da zerewo (Derbê/birîna birayê mi da zere yo)
Birayê mi’z telebewo (Birayê mi zî telebe yo)
Key mi vêşa birayê mi, birîndarê mi keyeyê mi vêşa birayê mi, birîndarê mi)
Nêla Tirnika bêwê siracêr o (Nêla Tirnika bêwê serecer o)
Layê bêzayîn de nişt gûngêr o Layê Bêzayîne de nişt(ro) gangêro)
Dûmono serê mi bigêro(Dumanan serê mi bigêro)
Key mi vêşa birayê mi, Key mi vêşa towbedarê mi, nomdarê mi (Keyeyê mi vêşa birayê mi, keyeyê mi vêşa towbedarê mi, namdarê mi)
Nêla mezela bêwê mi bidar o (Nêla mezela bêwê ya mi bidar o)
Mi(ez) însano birîndar o( Ez însano birîndar o/a)
Heyfêm bêr Ehmed Xizalo (Heyfê mi bêro/yeno Ehmed Xizaloyî ro)
Berdo kerdo binê salo( Berdo kerdo binê Salo/textan)
Binê salo ci kerd Malo Binê salo/textan ci (rê) kerdo Malo/Keye)
Key mi vêşa birayê mi, Key mi vêşa towbedarê mi, nomdarê mi(Keyeyê mi vêşa birayê mi, keyeyê mi vêşa towbedarê mi, namdarê mi)
Nêla melay ma melay Mîyarun î (Nêla Melayê ma Melayê Mîyarun ê)
Bîyar birayê mi ser biwûnî (Bîryar(a/o) birayê mi ser o biwanê)
Çi heq yî ken ma xwir donî (Çi heqê ey keno ma xo rê danê)
Key mi vêşa birayê mi, Key mi vêşa towbedarê mi, nomdarê mi (Keyeyê mi vêşa birayê mi, keyeyê mi vêşa towbedarê mi, namdarê mi)
Nêla Ehmo biraym delalî yo (Nêla Ehmo birayê mi delalî yo)
Ehmo keko delalî yo (Ehmo Keko delalî yo)
Nameya kerey goşî yo (Nameyê aye kereyê goşî ya/”cayêko qamyone erzîyena ware.”)
Kom cêy di bireym bidîno (kamî cayê di birayê mi bidîyêne)
Sê tên çin pîyor hinzarinî yo( se tenî çin ê bî pêro hezarîn bî/ yanî cinazaya ey de bi seyan ney bi hezaran însanî est bî.)
Alay berdê nisaw cîyo( Ellahî berdo nusîyayo cayê / yanî Homayî ey berd resna cayo ke qederê ey de mergê ey nusîyayo)
Key mi vêşa birayê mi, Key mi vêşa towbedarê mi, nomdarê mi (Keyeyê mi vêşa birayê mi, keyeyê mi vêşa towbedarê mi, namdarê mi)
Nêla birê birê mi çinik ê (Nêla birayê birayê mi çin ê)
Qicê bireym pîyor qicek ê (Qijê birayê mi pêro qijek ê)
Qey Alay şima qariş mekuwê Qey Ellahî şima qarişê (înan) mebê)
Dest pirekêr xwir wûyekê (Dest piro (sere ro) bikerêne xo rê wehe bikerêne)
Key mi vêşa birayê mi, Key mi vêşa towbedarê mi, nomdarê mi (Keyeyê mi vêşa birayê mi, keyeyê mi vêşa towbedarê mi, namdarê mi)
09.07.2024