Mehmet Şah Aslan
Mi di aşmî verê cû semede babete tezê xwu yê masterî qezayê Hêneyî de di hîre merdiman reyde roportaj kerdêne. Ez û embazê xwu Mehmet Gogercîn û Hêne ra kek Sidiq Akçîn bî. Behdê roportajî ma yew kehwe de roniştî çay şimitine. A game kek Sidiq Akçinê va ke “Yew cîranê ma yo verên zî mi ra behs kerdo ke babê(pîyê) ci bi herfanê Erebkî Zazakî nuşteyê nuştî.” Mi çimê xwu weş akerdî û kek Sidiqî ra pers kerd va “To va se, to va se?” Kek Sidiqî va “ Belê, cîranê ma yo verên lacê Mela Huseynê Nafîzî mi ra vatbi ‘pîyê mi zî bi Zazakî tayê çîyê nuştî.’” Hêne ma ra bi Zazakî nuşteyî…Hala, hala?
Eno vateyê kek Sidiqî ra dima yew heyecanî ez girewta ke qet mepersêne. Mi ca de kek Sidiqî ra rîca kerd ke merdimo ke behsê ci keno ey rê telefon bikero wa bêro ma ronişê. Kek Sidiqî kek Nafîzî rê telefon kerd û beyntare de zaf nêşê kek Nafîz ame. Ma xwu da yewbînan şinasnayîş û dima zî babeta ke kek Sidiqî ma rê behs kerdbî aye ser o qisey kerd. ( Ez wazena enê vaca ke zaf balkêşo kek Sidiq Akçîn beno di rey Hêne de biyo wesîleyê xebatanê min yê Zazakî. Xebata yewine, bi nameyê “Hêneyê Ma ra Yew Dengbêj: Hesenê Şêx Xalitî” yo. Ma ena xebate kovara Şewçila hûmara 20. de (rîpelê 23) weşenabî. Ene rey zî ena xebata ke nika bîya babete nuşteyê ma. Eno semed ra semede ardimkerdişê ey ez kek Sidiqî rê zaf zaf sipas kena.)
Belê, kek Nazîf kek Sidiq tasdîq kerd ke pîyê ci bi herfanê Erebî(heta bi gorêyê sewbîna fikrî enê herfî yê Ereban nîyê yê Aramî yê) Zazakî, Kurmancî, Tirkî û Farskî tayê çîyê nuştî. Çimê mi her ke şîyêne hîlalna biyê gird. Mi waşt ke ma şêrê enê nuşteyan bivînê. Ma weniştê ereba û şîyê keyeyê kek Nazîfî înan. Ez û embazê xwu Mehmed ma bi halo heyecan û keyfweşî kitabî girewtê destê xwu û rîpel bi rîpel ewnîyayê bide. Min û embazê xwu Mehmedî ma beyntare xwu de peşmiryayê û vat “Mirekî xezîna xwu dima veradaya, xezîna!” û ma zor da ke bieşkê enê nuşteyan biwanê.
Aye game ênde yo ke ma tesbît kerd Mela Huseynê Zazakî, Kurmancî, Tirkî û tayn zî Farskî kasîdeyî, hîkayeyî û şiîrî nuştî. Mi kek Nafîz ra waşt ke ez berê fotokobê enê defteran kaş bikerê û dima ci rê biyarê. Kek Nafîz zî xwura waştêne ke wina yew xebatê bêro kerdiş û wasîyetê pîyê xwu biyaro ca. Mi wexto ke fotobî înan kaşkerd ez ewnîyaya Mela Huseynê nizdîya 2 henzarî rîpel nuşte nuşto. Tabî bi goreyê kek Nafîzî miyanê kitabxaneyê ey de sewbîna nuşteyê ey zî estê.
Mi defterê ey girewtî û dima ame fikre mi ke ez babete tezê xwu enê nuşteyan ser o bikerê. Min û şewîrmendê tezê mi mamosta Ahmet Kirkanî qisey kerd û dima zî ma qerar girewt ke ez tezê xwu enê nuşteyan ser o bikerê.
Ez nika wazena ke bi kilmî derheqê Mela Huseynê Dilbê de tayn melûmat bidê:
Mela Huseynê Dilbe, serra 1929 de dewa Hêne Dilbê de ameyo rîyê dinya. Namêyê pîyê ey Elî yo, nameyê maya ey zî Kejê ya. Mela Huseynê, Muqrîyan de Mela Mistefa Papikî û Mela Sebrî Key Sofhenan ra ders girewto. Îcazetê xwu zî hîcrî 1360 de Molla Huseyn El-Hezanî ra girewto. Hêne de tîcaret kerdo û bêperetî melatî kerda. Bi goreyê Mela Huseynî “Merdim gerek hemberê perî de melatî nêkero.” Eno semed ra Mela Huseyn zaf nuşteyanê xwu de melayê ke meaş gênê înan rexne keno. Û ey çirre meaş nêgirewto. Mela Huseyn serra 2006 de şîyo rehmet.
Mi nika her defter ey yew nimre dayo ci û mi waşto ke bi eno qayde yew tasnîfkerdiş bivirazî. Û dima zî berhemê ke ameyê nuştiş înan ser o bixebetîya û enê nuşteyan bidê daşinasnayîş.
Ez nika eşkena tenya enê vacê “Ez zaf keyfweş a ke Hêne ma ra yew melayê bi ziwanê xwu xwu dima yew eser veradayo.”
