Begoyo Kehan
Kal Mîsa, bawkalê zeydanijan hesibîyeno. Goreyê vatişan, dewa Çewligî Musîyan(Tirkî: Yamaç Köyü) ra yeno Dêran. Zeydanijî zî nika eslê xo Çewlîg ra zanê. Kal Mîsa bawkalê pêro zeydanijan hesîbîyeno.
Keyê Kal Mîsayî, Dêran de nizdîyê Bîrê Dewi de herinda keyê Hej Topuyî de bîyo. Nameyê cenîka jey Taji bîya.
Yewna merdim est o ke ti ra vanê Memê Gergerî. Gergerî(Qezaya Semsûrî/Adıyaman) ra yo. Memê Gergerî û Kal Mîsa wazeni kerwayeyî bikê. La ti mevaji Memê Gergerî de xayiney est a. Ay beyntaran da Memê Gergerî çimi defneno Taji. Yew roj Memê Gergerî û peyeyî ey yenî Dêran. Dewe de şonê Bîrê Dewi ser ke awi borî. A game Taji zî bîr sero aw todena.
Memê Gergerî vano, kerwa Taji hela yew firaqê awi bidi ma, ez û inê peyeyî ma borî.
Taji firaqê awki dana bere.
Mem peyeyanê xo ra vano, şima pêro awi borî û dima bidê mi ez peynî de wena. Peyeyî awki wenî û dima danê ey. O zî awka xo weno û dima fisal giştireyê xo dekeno firaqê awki. Dima firaq dano Taji. Taji senî ke giştire veynena, şaş bena. A gami nêzana se bika, ecelî reyde fikirîyena û dima vana, kerwa Mem hela yew deqqa meşîrê, paveyê mi vindî. Wîna vana û heta keyê xo şona. Zatenî keyê ja nizdîyê Bîrê Dew o. Şona yew gota silî dekena yew torbe û ana dana Memî. Mem nêveyneno zere de çi est o. Xelata xo gêno û keweno rayir. Keyfê jey yeno. Rayir de peyeyanê xo ra vano, mi kerwa Taji xo dest fînayi. Dima xelata Taji akeno ke çi biveyno! Yew gota silî dekerde ya. Hêrs beno, dano çokanê xo ro. Vano, Taji vato ti mi rê bîyê sey inê silî. A game Mem peyeyanê xo ra vano, ma zor reyde Taji nêgî, Taji weşî reyde mi nêgîna.
Taji zî şona Kal Mîsayî ra hal hewalê mesela vana. Kal Mîsayî fehm keno ke Mem semedê Taji ra fîneno keyê jey ser. Semedê ino ra plan keno û Taji ra vono ez peyê axurî ma qul kena û goreyê yew estori ber dekena ke kam gami Mem ame, ez weyra ra pey estor vejîna şona Daranê Xerîban het û weyra de paveyê Memî vindena.(Darê Xerîbî, kê ke berê mezelê Hezretê Pîr Mensurî ra dekewenî mezel zere, kinarê çepî de manenî.Verê çand heb darî weyra de estbî la nika tene yew dara şalbîra extîyari est a. Semedo ke Memê Gergerî û peyeyî ey xerîb bî û binê ay daran de defin bîyê, nameyê daran Darê Xerîbî bîyê.)
Yew şewe Kal Mîsa ke zere do, berê înan kewîno. Kal Mîsa vano, Tajî biewnî maveynî kam o. Tajî ewnîyena ke Mem berê înan keweno. Vazdayîşî reyde yena Kal Mîsa ra vana. Kal Mîsa ageyreno ja ra vano, Tajî ti înan rê tayê qalanê weşan biki, ez estori gêna vejîna şona Darê Xerîban heti. Ê ko ageyrayiş de weyra ra vêrî.
Kal Mîsa estora xo gêno û şino Darê Xerîban heti.
Taji ey dima Memî rê ber akena. Mem vano, kerwa Taji kerwa Mîsa keye do?
Taji vana, keye de nîyo.
Mem vano, raşt vaji kerwaya mi, o keye do?
Taji vana, beron xo berxon veri ra nêlimneno, Kal Mîsa şîyo Sûka Siltonî! (Sûka Siltonî, pirdê dewa Gulzanî ra daşt dewa Elzilfîyon de yew ca yo. Wirdî dewî zî dewî Pîranî yê.)
Mem vano, qay şîyo Sûka Siltonî ?
Taji wîna vana;
Şîyo çarî(Nameyê estora Kal Mîsayî) rê ano naley
Tajî rî zî ano hincarey(Bîlezîkî zûreyinî)
Kerwa Memî rî zî ano çekê(Sîleh) kerwayeyi.
A ke wîna vana, Mem bawerey keno ke Kal Mîsa keye de nîyo. Dima di peyeyanê xo ra vano, Taji bîyari ez ja peyê xo de wenena. Taji gêno peyê xo de estor weneno û peyeyanê xo reyde keweno rayir. Amancê jey, Taji dewa xo berdiş o.
Gama ke Memê Gergerî û peyeyê jey yenî Darê Xerîban resenî, Kal Mîsa vera înan de wardeno. Peyeyî Memî tîrkemonan(Tirkî: ok) vîye Kal Mîsa denî.
Taji ewnîna ke peyeyî zafî û pê tîrkemonan zorê Kal Mîsayî benî, ageyrena Memî ra vana, kerwayê mi inê çi dimirîştêyî(Rişteyî verênî ke pê peşmê heywanan ra la, resne ûsn virazîyaynî.) keynonî şima pey kay kenî, tadî qedimê camêrdan! (Qedimê camêrdî: Tirs û kalme) Wîna vana û Memê Gergerî har kena.
Senî ke tadenî tirs û kalme, Kal Mîsa înan perîşon keno.
Mem û peyeyê ey pêro pêser vîst û panc te benî. Semedê ino ra ina mesela dima wîna wajîyeno: Kal Mîsayî Zeydono, xismê vîst û panc tenon o!
Ino vîst û panc tenon ra zafê remenî, Kal Mîsa ti ra hewt heban kişeno. Tewr peynî de Memê Gergerî tene maneno. Kal Mîsa şono ke ey bikişo, Memê Gergerî ageyreno ti ra vano, kerwa to ra yew rîcaya mi tene est a. Ez ina rîcaya xo vana û dima qetlê mi to rê helal beno.
Kal Mîsa vano, vaji.
Memê Gergerî vano, tirba mi û tirba peyeyanê mi ke to kiştî, binê inê daran de roni. Amnon ra amnon bêrî tirba mi ser xeyma xo pirodî (Yanî komi virazî) û qay homayî wa kerwa Taji nimaj ra nimaj qatixê xo tirba mi sero binîro û mi rê bidirikno.(Tirkî: Ağıt yakmak)
Kal Mîsa vano, tamom û dano piro Mem kişeno.
Memê Gergerî xo dima di heb lajan vîyedeno. Yew roj Gerger de yew pîri şona eynî ser. Şona awi todena şarba(Tirkî: testi) xo. Inê lajê Memê Gergerî ra yewî tîrkemon paneno û şarba pîri quli keno. Pîri hêrs reyde ageyrena ti ra vana, ika têqerfîyayenî! Şima çi bîyê bela? Pîyê şima bela bi bi û heta ke şi Dêran da şar ey kişt!
Gedeyî Memê Gergerî heta a game nêzanaynî pîyê înan kişîyayo. Vatinî qay ecelê xo reyde merdo. Ina qala pîri dima gedeyî şonê keye û maya xo ra persenî, dayê pîyê ma senî kişîyayo?
Maya înan vana, yewer pîyê şima nêkişto, xo rê emir Allayî reyde merdo.
Ê vanê, ney pey emir Allayî nêmerdo, ti gerek ma ra raşt vaja. Ma şîyê eynî ser u pîri ma ra va ke pîyê şima Dêran de kişîyayo.
Teslîya maya înan kewena û vana, pîyê şima pîs bi, cayê xo de nêvindet û şi Dêran de kişîya. Pêro meselaya Memê Gergerî û Kal Mîsayî sere ra heta peynî vana înan rê.
Wirdî lajî badê pîl benî û Kal Mîsa zî beno extîyar. Kal Mîsa Dêran binê tîyeran de rojanê xo vîyarneno.
Inê wirdî lajekî persenî persenî û şonê dewa Dêran de Kal Mîsayî binê ay tîyeran de veynenî û ti ra persenî, ti kam î? Çî yê, çikare yî?
Kal Mîsa zî cewabê pêro persanî înan tek tek dono. Mesela yena Memê Gergerî resena.
Wirdî lajekî vanê, to çand te kura de kiştî?
Kal Mîsa vano, mi hewt te binê ay daran de kiştî. Sermînê înan Memê Gerger bi û semedo ke çim vist cenîya mi, mi ey kişt. Cayê Darê Xerîban înan nawneno.
Inê wirdî xortî weyra de Kal Mîsayî kişenî û perrenî şonê Gerger.
Qal cayê xo de nêvindena û fek bi fek vila bena. Vajîyeno ke Gergerî ra di lajê Memê Gergerî ameyî û Kal Mîsa kişto, heyfê pîyê xo girewto.
Kal Mîsa zî xo dima di lajî verdayî. Wirdî lajê Kal Mîsa zî Dêran ra şonê Gerger û ay wird lajanê Memê Gergerî kişenî. Qesasê pîyê xo gênî.
Meselaya Kal Mîsayî û Memê Gergerî zî ewtîya de qedîyena.*
*Mi ina mesela 28/10/2022 de dewa Pîranî Zeydan de Hej Kedrîya Bînay(73) û Hej Mehmûd Bînay(82) ra goştarita.
Çimeyê Nuşteyî: https://koyohewtin.blogspot.com/2022/12/meselaya-kal-misayi-zaydani-u-meme.html