Meqaleyî

Tirkîya Kurdanê Rojavayî ra çi wazena?

Enwer Yılmaz

Teyarayê şerî yê Tirkîya çend rojîyo ke danê Rojavayê Kurdistanî ro. Bi serrano ke Tirkîya dana Kurdanê Rojavayê Kurdistanî ro. Seke ma zanê sereyê na aşme de Anqara de vernîya Wezaretîya Zereyî ya Tirkîya de hêrişêko bombeyîn amebi kerdiş û di kesê ke hêriş kerdê bi bombeyan xo teqnaybî.

Mabên ra çend saetî vîyartî-nêvîyartî HPG hêriş girewt xo ser. Roja ke hêriş ame kerdiş, abîyayîşê meclîsê Tirkîya bi. Tirkîya ke vatêne “Ma çalakbîyayîşê PKK qedînayo” rastê wîna yew hêrişî ameybî. Hem zî kişta meclîsî de û verê Wezaretîya Zereyî de…Naye ser hukmatê Tirkîya ame pêser, beyanat da û aşkere kerd ke, hêrişo ke Anqara de bîyo hetê Rojavayê Kurdistanî ra organîze bîyo û beyan kerd ke ê do bidê Rojavayê Kurdistanî ro.

Xora dewleta Tirkîya hema newe hêrişê Rojavayî nêkena. Roja ke uca de hetê Kurdan de rayberîyêke ameya ronayîş ra nata Tirkîya midaxeleyê ucayî kena û bi aşkere vana, “Ma uca de statuyêka Kurdan qebûl nêkenê. Wa uca destê ereban de bo, destê DAIŞî de bo labelê wa destê Kurdan de nêbo.” Tirkîya estbîyayîşê xo înkarê Kurdan ser o awan kerda û parçeyekê Kurdistanî ê bînan de eke Kurdkî aver şêrî, biresê heqanê xo yan zî bide azad, xoser Tirkîya qebûl nêkena. Çimkî mîyanê Tirkîya de 30-40 milyon Kurdî estî û Tirkîya Kurdanê tîyayî ser o politikaya çînekerdişî ramnena.

Tabî babeta ma Kurdê Bakurê Kurdistanî nîyê. Labelê her parçe de bîyayîşêk tesîrê parçeyanê bînan ê Kurdistanî ser o keno. Sey hedîseya peyêna ya Anqara…

Semedo ke wa Kurdê Rojavayî nêbê hêzêk û erdanê xo hîra nêkerê, Tirkîya serra 2018î de pa cerganê cîhadîstan eştbî bajarê Efrînî yê Kurdan ser û uca talan kerdbî. Şarê Efrînî ca û warê xo ra ame vetiş, rîyê îşgalî ra hezaran kesî bêçare welatê xo terk kerdî. Cergan û eskeranê Tirkîya dest na, erd, mal û milkê Kurdan ser. Hezaran kesî hetê cergan ra amê remnayîş û bi waştişê fidye înan rê îşkence ame kerdiş. Yanê cergî keyeyanê kesanê ke remnabî ra pereyî waştêne. Eke pere bêro dayîş veradêne la eke nêro dayîş ê kesî sîvîlî û mehsûmî qetil kerdêne. Xora seyan kesî pê îşkence ameyî qetilkerdiş. Çi cinî, çi gede çi kal û pîr ferq nêkerdêne. Desan cinî û kalûpîrî bi destê ê çeteyan Efrîn de ameyî qetilkerdiş.

Tirkîya pa cerganê xo yê cîhadîstan badê zî bajarê serêkanîye îşgal kerd. Uca zî nika destê înan de yo û Kurdî hema vaje pêro ê cayan ra amê vetiş û sirgun bîyê. Eke ma biewnî sêstemê perwerdeyî yê ê cayanê ke Tirkîya destê Kurdan ra girewtê ma fehm kenê ke meqsetê Tirtkîya çi yo. Efrîn û Serêkanîye de sîstemê perwerdeyî ke ameyo ronayîş tirkî û erebkî yo. Yanê Kurdkî çin a û yesax a! Yanê Tirkîya wazena wa pêroyê Rojavayê Kurdistanî de tirkî û erebkî bibo ziwanê fermî û perwerdeyî la kurdkî çine bo, yesax bo. Xora ma pratîk de zî mesela fehm kerda.

Eke ma bêrê nê rojan, roja ke Anqara ra çalaki bîya ra nata hema her roj Tirkîya bi top, tifing û teyaranê xo dana Rojavayê Kurdistanî ro. Hûcûmê Tirkîya de merkezê ceyranî, mektebî, bendawî û çimeyê petrolî zî hedef de yê.

Nimune; Tenya bajarê Cizîre de 31 mektebî hetê teyarayan ra ameyê bombardumankerdiş. Cizîre de 4 hezar wendekarî estî û ê nika nêeşkenê şêrê mekteb û perwerde bivînê. Goreyo ke ame zanayîş pêroyî de 8 hezar û 458 wendekarî nika keyeyanê xo de tersa bombayan ver nêşinê mektebê xo.

Xora îcab nêkeno merdim behsê kişyayîşan bikero. Tenya vizîr ra nata 21 kesî bi bombeyan amê kiştiş. Linga tutan tira bîya, kal û pîrî bînê enqazan de mende. Ziwar dîyayo hezaran sîvîlanê bêgunayan.  Rojavayê Kurdistanî de trajedîya merdimayîye esta nika.

Rojava se kerdo Tirkîya? Ez bawer nêkena zirarê Rojavayê Kurdistanî dinya de miletêk ya dewletêk rê esto. La semedo ke dewletê ke verî na mintiqa de ameyê ronayîş û bi înkarê Kurdan ameyê ronayîş xo rê Rojava yan zî averşîyayîşê Kurdan sey tehlûke vînenê. Çimkî zanê ke eke Kurdî na neheqî û zulumî ra bixelesîyê, bibê wayîrê statuêk do peynîya înan, peynîya sîstemê înan o zureker bêro.

Kurdî miletêk mazlum ê. Wazenê erdanê xo ser de bi ziwanê xo û estbîyayîşê xo bicuyê. Şaro ke teber ra ameyê ney, bi hezaran serrîyo ke wayîrê nê erdan ê û miletêko asîl ê. La çi heyf ke erdê înan bereketin o. No bereket bîyo sebebê qetilê înan. Tim kewtê bînê destê zalimanê îşgalkeran.

La roja ma ya ewroyî de her kes her çî zano û dinya ra xeberdar o her kes. Bi polîtîkayanê verînan kes nêeşkeno Kurdan biko koleye xo û înan çîne bihesibno. Ewro Herêma Federale ya Kurdistanî zî esta û îcab keno pêro dinya a statu rê zî hurmet biko. Ma pê qayîl bê nêbê uca de şarê ma bi qismî azad o hîç nêbo. Eke pê wayîr bêro vejîyayîş, bibo demokratîzekerdiş her parçeyî rê do feydeyê xo bibo.

Rojavayê Kurdistanê xora şan, şerefê Kurdan o. Kurdê ucayî mîyanê her parçeyî de Kurdê ke bi aqilane polîtîka kenê yê. Coka Tirkîya û erebî uca ra qayîl nîyê û pêro pîya hema her roj danê ucayî ro.

Her çiqas Rojava bînê bombardûmanî de bo zî pêroyê dinya de îtîbarê xo zaf o û ez hêvî kena sere de Amerîka do hêzê mîyannetewî uca rê wayîr vejîyê. Kurdî zî ganî her parçe de hêzanê mîyannetewîyan reyde dîyalogê xo weş bikê û destegê înan bigîrê. Semedo ke rojava vera DAIŞî qehremanîtya xo mojnaya pêro dinya deyndarê înan a. Ganî tirkîya zî nê fek ne hêrişanê xo ra verado. Hînî dina dinaya verêne nîya.