Ozlem Guntaş
Ziwan, dîna bîya nêbîya her welatê dîna de cuya mordemî de ciwîyeno. Bêguman ziwanî sere teori deyrayê. Labelê ez îtya de qalê nînan nêkena. Mana ziwanî çika ,teng û kilmek ra qal kena.
Bêguman ziwan teyna qesey kerdîş û jubînî fam kerdîş nîyo. Teyna deyîr, kilam,usn zî nîyo. Ziwan jew sîstem o de gramatîk o. Beşê ziwanî; fonoloji, fonetîg, morfoloji, sentaks û semantîg ra name benê. Beşê ziwanî pêyro jubînî ra giredayîyê. Gere mêrdîm pêroyîne fahm bikero ke ziwanî fam, areze û eşkera bikero.
Ziwan, çîyê kê bingeyîn û xorî yo. Ziwan o ke binê asîmîlasyon , zulum û dagirkerîye de zî yew form ra weşîya xo remeno. Hata ke qeseyî kerdoxê ê ziwanî yê pêyenî şî heqîya xo. Ziwanî de zî sey mêrdîmî gonî esta. Yeno dîna; beno girs, beno xirt, gonî ke qedîye mireno. Sey çila zî qaz ke qedîya şono we..
Tayê ziwanî estê ke dîna sere zaf averî sonê. Nê ziwanî deha zêde ziwanê kolonyalîstan û ê yê ke dewlet û hokmatê xo esto qesekerdoxê xo zafê yê înan ê. Yew zî ziwanê ke pê perwerde û nûştîş beno ê benê xûrt û zaf averî sonê.
Tayê ziwan zî estê ke qeder û talîyê xo şîya wo, qe rind nîyo. Dewlet, welat û perwerdê xo çîno. Nê ziwanî asîmîlasyon, zordarîye û kolonyalîzm ra pêyser manenê, xurt nêbenê, averî nêsonê. Nî ziwanî ancax ke edebîyatê fekî ra berdewam kenê. Kolonyalîstî, dagirkerî wazenê ke wa ziwanê înan qesey bikerê. Perwerdê xo zî ziwanê înan ra bo. Serba neyî zî destbera xo çi yena eyî kenê. Na semed ra zî ziwano ke binê zulumî de îtîvarsiz beno û gonî keno vîndî. Wayîr, welat û perwerdê xo çîne bî zî rojê yena çi hêyf ke mireno.
Merdene zî serba ziwanan zaf trajik a. Merdena însanan sêy ziwanan trajik nîya. Çi ke însan ke merd zono ke qeseyî keno onca o ziwan ke qeseyî bî, ciwîya ziwanê xo nêmireno. Hetanî pêynîya dîna û qiyamet berdewam keno. La ziwan hênî nîyo. Ziwano ke beno vîndî, mireno keso ke o ziwan qesey keno û kenê ê keşî ke merdî o ziwan zî têyî mireno. Endî o ziwan kes qesêyî nêkeno. Coka merdîşê ê mordeman zî zaf trajik o.
Ziwanê yew şarî, mordêmî ke merd tarîx û xoza xo sanik û hîkayêyê xo, kilamê xo, kilmek ra her çîyê xo vêseno. Çi ke her çîyê xo, her çî ra avêrî bîyayîşê xo mîtolojîyê xo o ziwan ra yo.Jew ziwan ke mbî vîndî tarîxê xo zî vêşeno.
Yew ziwan ke merd dîna zî gonî kena vîndî, kemî manena. Ziwan yew muzîk o. Lawuk a, qeyde ya. Enstruman de ke ju nota keme bîye, a lawuke lawuke nêbena. Tamê xo nêbeno.
Dîna sere yew ziwan ke bî vîndî çime mi de ekosîstemê dîna zî beno xirabe. Çutur ke dîna de jew heyvan, yew dare asme û tîjî ke çînebo dîna nêbena kâinat zî bê ziwanan nêmezet maneno.
Na semed ra zî dîna sere kamcî ziwanî ke tenge û bêxeterî de rê milet û dîna qewete û paştî înan do ke vîndî nêbê, nêmirê..