Fatin BULUT

Zulfî serra 1933î de Xarpêt de qezaya Madenî ya dewe Kezînî de ameyo dinya. Birayêkê ey est bî, nameyê ey Mistefa bî. Wayê ey ke ameyê dinya pêro vere ke biresayê serranê xo, merdê. Bîyayîşê ey ra panc serrî dima kulîyan/meleyan dewe girewte. Serrê Şerê Dinyaya Dîyine ameybî û xelaya ke şerî ardbî, kulî zî ci ser o bîbî vêşî. A serre xela bî, her çîyo ke înan hêgayî de ramitbî, kulîyan werdbî. Penîr, toraq, helawe û rîçale nêvirazîya; ayreyî nêçerexîyayî, sinî ser o nan nêpewjîya. Zulfî bî zeîf. Wexto ke çay est bîye şeker çin bî, gama ke şeker est bî çay çin bî. Na hesrete ra yo ke ey heta peynîya emrê xo panc şekerî eştêne çaya xo. Ey ke dest bi mektebê verênî kerd, yew çekuya tirkî zî nêzanayêne. Heta roja ke merd zî hewn xeyalê ey bi Zazakî bîyî.

Rojêk ey çîyêk dî dewe ra şîyêne vera Madenî. Çar linge ey est bî la lingê ey vaznêdayêne, çerexîyayêne. Kesêk ser o çin o, her kes zereyê ey de roniştbî la sey trêne vagonê ey çin bî. No çîyo çarling bergîr û herî ra zî lezêr şîyêne. Bi vazdayîş şî apê xo reyde qisey kerd. Apê ey ey ra bawer nêkerd, pê nenge û lekmate Zulfî xo het ra qewirna. Roja bîne apê xo reyde pîya şîyê hêga. Apê ey ke rezî mîyan de piştîya xo dabî rayîrî û engure qerfnayêne, çarling rayîrî ser o reyda asa. Zulfî çarling dî û venga apê xo da. Apê ey çarling dî û cumleya ke Zulfî heta peynîya emrê xo vîr ra nêkerde, vate: "Lajê mi, lajê mi, peynîya dinya ya..."

No çarling erebaya qaymaqamî ya makamî bîye. Ey ke şî bajar, şan de şîbî keyeyê muxtarî werd biwero û qerar dabî ke şewe uca de bimano. Çarling zî ganî dewe de boya xo bigîro/biarisîyo. La no çarling sey mangayan nêamebî eştene axur, binê gozêre de amebî verdayene. No kar de karêk est bî, no çarlingo çerexîyaye zî ganî bi, no rayîro derg şîbî û amebî, têşan û vêşan bibî. Gama ke êyê ke zereyê ey de bîyê, muxtarî reyde sofra de bî, ey çi biwerdêne, çi bişimitêne? Muxtarî vereka ke seba şerefê qaymaqamî serabirnaybî, nêdaybî çarlingî û qaymaqamî zî nêvatbî ke çîyêk bidê ey zî. Zulfî û embazanê xo, pîlanê xo ra tesdîqê xo girewt ke çarling zî sey mangayan weno, qerar da ke şewe ra tay vaş û awe bidê ey ver. Siba înan dî ke vaş û awe cayê xo de mende yê, o wext înan fahm kerd ke çarlingo çerexîyaye çîyêko bîn weno.

Roşanan de maya ey birayê ey û Zulfî rê îşligê dergî deştêne ke heta linganê înan derg bî. Înan hema şalwar û pantolon nêdîbî. Pêroyê serre de çîyo ke înan pay kerdêne tena o îşligo ke roşan ra roşan ameyêne deştene bî. Pereyê înan qet nêbîbî ke xo rê çarixan bigîrê. Gama ke roşanan de şîyêne yewbînan het, yan zî wertê dewe de kaykerdêne, înan îşligê xo yê dergî ra linganê xo yê warwayan nimnayêne. Nêeşkayêne kay bikerê belkî bê çarixan pê linganê warwayan; la nimitêne nêbîyayîşê solanê xo.

Pîyê ey hem birayê ey hem zî Zulfî dabî wendene. Gama ke mektebo verên qedêna, birayê ey nêeşkîya dewam bikero, ganî hêgayî de may û pîyê xo rê hetkarî bikerdêne, êdî wendiş û nuştişê ey zî est bî, may û pîyê ey rê no bes bî. Mistefa hêgayî de lazim bî la muxtarî vatbî ke ganî her keyeyî ra yew gede mekteb biwano, nêke hukmat do ceza bido şima. Mekteb muhîm nêbî la hêzê înan çin bî ke cezaya pereyan bidê. Cendirmeyî dewe de tim gêrayêne, çareyêk çin bî ke kesêk ceza ra biramo. Gedeyan ra yew ganî bişîyêne mekteb. Mistefa Zulfî ra pîl, derg û biqewetêr bî. Coka "qurban"o ke do bişîyêne mekteb Zulfî bî. Mektebê mîyanênî de Meletî de Mektebê Malimîye yê Akçadagî de dewam kerd.

Na reya verêne bî ke o dewa xo ra aqitîyayêne. Heta şewê ke keyeyê dapîra xo de mendbî nêbê, reya verêne bîye ke o cayêko bîn de nêrakewtbî. Yew-di şewî qebul bîyênê la ey ganî serranê xo wargehê mektebî de bivîyarnayêne. Zor ameybî ey rê keyeyê xo yê kerpîçî ra, kerganê xo ra û maya xo ra cîyabîyayene. Mekteb weş bî la înan rê xedexe bî ke mabênê xo de, dewijanê xo reyde Sanayî, Şeref û Bedrî reyde pîya zazakî qisey bikê, ganî tirkî weş bimusayênê. La ey ziwan û werdê maya xo rê hesret mendbî. Her çiqas mektebî de werdê ke heta a roje nêdîbî vejîyayênê zî, werdêk zî sey Malezê maya ey ey ke helawe û runî ra viraştêne weş nêbî, şorbayêk zî sey şorbaya mastî dila ey honik nêkerdêne. Şewan de zaf serd kerdene, kesêk çin bîye lehîfo ke ey xo ser ra eştêne, bianco ey ser. Ey şewanê Akçadagî de musaybî ke ke eke pijamanê xo pirênî ser o pay biko do ey germ bitepîşo.

Rojêk maya ey ra mektub amebî. Înan do hêga biramitêne la Mistefa nêeşkayêne ke tena bikero. Pîyê ey heta nika nêşîbî hetê parlamenterêkê Partîya Şarî ke ey madenêkê kramî de dekero karêk, ser o a serre zî nêweş kewtbî. Maya ey waştêne ke Zulfî agêro dewe. Nêko do hawayî hêga nêramîyayêneû hesad zî do girewîyayêne. Na xizanî de serrêk bêmehsul bîyayene, ameyêne a mana ke keye de çîyêk zî nêbo.

Raştîya xo de Zulfî roja verêne ya mektebî ra heta a roje paweyê nê dawetî bî. Hem eke o bîyêne malim do se bîyêne, sereyê ey do biresayêne asmên? Lajê apê ey Şakîr bibî zî se kerdbî? Hema rîyê bajarî nêdîbî, a dewe na dewe gêrayêne. Ameyêne vatene ke seba ke nêeşkayo îdare biko hegayanê pîyê xo ra çend hebî rotî. Ser o zî seba ke nêşîyêne camî nameyê ey vejîyaybî vatêne komunîst o û sîcîlê ey xirab bîbî. Nêeşka tehemul bikero, roja bîne ya mektube de serrê sibayî şefaq de bêke bekçî ey bivîno dêsê mektebî ra xo eşt, pereyê ke arêdaybî înan reyde îstasyonî ra bîletêk girewte û gama ke kewt trena Akçadaxî remayî şî Kezîn.

Aşmê verênî dewe de weş vîyartî. Hêgayî ramitî, werdê maya xo yê ke hesret mendîbî, werdî. La gama ke hamnan amebî, embazê ey Sanayî, Şeref û Bedrî tatîl de agêrabî dewe. Key ke ê dîyêne, xo nimnitêne yew ca. Şermayayêne. Gama ke înan mîyanê xo de zaf weş tirkî qisey kerdêne, Zulfî çekuyê zazakî û tirkî pîya vatêne. Poşmanîye dest pêkerdbî. Şarê dewe embazanê ey ser o gêrayêne la rîyê ey ra nêewnîyayêne. Ser o zî kênaya Yayka Esma Zeynebe ra hes kerdêne ke kênaya embaza maya ey yê Yayka Esma bîye. Ey zanayêne ke zerrîya Zeynebe de zî o est o. Rojêk reyna gama ke rayîrê hêgayî derg kerdêne û vernîya keyeyê Zeynebe ra vîyartêne, Zeynebe deyîra "bir sigara iç oğlan, gel kapımdan geç oğlan (yew cixara biance lajek, vernîya keyeyê ma ra vîyare lajek)" ke radyo ra ezber kerdbî, vatêne û vengê xo resnaybî ey  La mîyanê hende hemveranê ey de ke do bibê memurê dewlete, kam do Zeynebe bida  yêne Zulfî? Eke biremanayêne do senî biremanayêne? Senî do bikerdêne ke karê dewlete de bidîyêne, "garantîya dewlete" ke ey tim qalê aye kerdêne, do senî xo biresnayêne ci û senî xo biresnayêne heskerdoxa xo?

Wina bi xemgînî rojî vîyartêne û rojêk muxtarî xebere seba îmtihanê Ormancîye ke Xarpêt de abîyayo arde dewe. Tena şertê beşdarîya îmtihanî wendiş û nuştiş bî. Pîyê ey muxtarî ra waşt ke Zulfîyî qeyd bikero. Zulfî roja îmtihanî ra ver warway şî Xarpêt. Yew hêvî est bîye ke îmtihanî ra bivîyaro, şermê xorînî ra bixelesîyo û heskerdoxa xo reyde bizewicîyo. Dekewt îmtihanî. Gama ke persî dîyî, qelema xo girewte destê xo yê çepî û dest bi cewabdayîşî kerd. Xora ey perwerdeyê malimîye dîbî, nuştişê ey sey mûrîyan bî. Malimo ke sinif de bî venga memuranê îmtihanî yê Mudirîya Daristanan da û wina va: "Biewnî, eşkeno binuso."

Zulfî îmtihan qezenc kerd, bî Memurê Muhafezeyê Daristanan. A roje şewqaya şermî xo ser ra eşte û şewqaya Ormancîye da xo ser. Unîformaya xo ya keske ra zaf hes kerd. Gama ke vîst û heşt serrî xizmet de bî, cayêk dewan de nêverda ke nêşîyo. Heskerdoxa xo Zeynebe ra zî zafêr karê xo ra hes kerd. Û heta peynîya emrê xo Deyîranê Ormancîye ra hes nêkerd çunke ey fikirîyayêne ke na deyîre Ormancîyan xirab nîşan dana.

Seba ke dewe de Zulfî ra‘ormancî’ vajîyayêne, nameyê ormancî sey xo ameyo verdaneye

Fatin BULUT

Seba ke açarnayîşî de hetkarîya mi kerda, ez Mehmet Olmezî zaf sipas kena.