Azad Zana
ZAZAKÎ NEWS - Her serr 4ê Nîsane de dinya de Roja Heywananê Kuçeyan yena pîrozkerdiş. Na roje, bala şaran ancena problêmê heywananê kuçeyan ser û muhîmîya rêzgirewtişê nê heywan rê. Heyvanê kuçeyan zaf zehmetîyan ancenê: vêşanî, têşanî, nêweşî, bêcayî, xirabîya atmosferî û xirabîya însanan. No nuşte de, ma do ehemîyetê na roje û nê problemî ser o vinderê.
Tarîxçeya roja heywananê kuçeyan
Roja Heywananê Kuçeyan serra 2010î de hetê aktîvîstê heywanan ra ameye ronayene. Nê kesî waştêne ke bala şaran problemê milyonan heywananê kuçeyan ser o bêro antene. Zafê nê heywanan, pisîngî, kutikî û heywanê bînî, kuçe de ciwîyenê û bêwayîr ê. Nê heywan destê însanan ra ameyê terkkerdiş yan zî nêşayê ke bê wayîr biciwîyê.
Roja Heywananê Kuçeyan, seba ke problemê heywananê kuçeyan bêrê qalkerdene û seba ameyîşê nê problemî rê çareserî bêrê dîyene, ameya organîzekerdiş. Serra 2010î ra nat, her serr na roje dinya de yena pîrozkerdiş. Dezgehê ke nê heywan pawenê, weşanê komelkî ser o kampanyayî kenê, agahdarî anê meydan û semînerî organîze kenê.
Heywanê Kuçeyan û problemê înan
Heywanê kuçeyan dinya de problemêko gird ê. Bi tayê tehmînan, nêzdîyê 600 mîlyonî kutikî tena dinya de bêwayîr ê. Na hûmare, sey nufûsê Almanya, Îtalya û Fransa pêrune ra zêdêr a. Heywanê kuçeyan her roje ver bi zêdebîyayîşî şonê. Problemê înan ra tayê nînan ê:
1. Vêşanî û Têşanî: Zafê heywananê kuçeyan, bi taybetî pisîngî û kutikî, her roje vêşan û têşan manenê. Înan rê werdeyê saxlemî yan zî awa temîze nêresnê.
2. Nêweşî: Heywanê kuçeyan zafê serrî dermanê pawitişî nêgênê, vaksînî nêgurenê û muayeneyê rutînî nêvînenê. Coka pêro wext nêweşî ancenê. Nêweşîyê sey Kuduz, Distemper, Parvovirus, heme heywan û însanan rê xeterelî yê.
3. Zêdebîyayîşê Nesle: Heywanê kuçeyan pêro wext nesle zêde kenê. Yew pisîng her serr eşkena 4-5 rey zaya bibo. Yew kutik/kel her serr eşkeno 1-2 rey bibo bav. Coka nê heywanî şenik ra zêdîyenê. Na zêdebîyayîş, hem nê heywan hem zî endaman komelî rê problemê giran virazena.
4. Ciranatî/Komşîtî: Însanî zêdêr nê çetine kenê. Zafê însanan nêwazenê ke heywanê kuçeyan tenê înan de biciwîyê. Trafîk, xebata heywanan yan zî tarîf gêrêno.
Ma do se bike?
Her kes eşkeno seba heywananê kuçeyan çîyêk biko. Çend çîyê ke însanî eşkenê seba nê heywan bikerê, nê yê:
1. Dezgehanê Heywanî rê Ardim: Dezgehê ke heywananê kuçeyan pawenê rê ardim eşkenê bikerê. Nê dezgehî heta nêzano çend wextêk xebitîyênê û heywananê bêwayîran rê wayîrvejîyenê. Pêro wext nê dezgehî qelbê şarî ra ardim wazenê.
2. Wela/Barîna xo de Heywanê Kuçeyan rê Pawitîş Bikerê: Kuçeya xo de, tenê bajarî de, eke heywanêkê kuçeyan vînenê, eşkenê înan rê werî û awe bidê. No yew destegêko zaf muhîm o û demê şitayî de merg ra nê heywan paweno.
3. Vengê xo Vacê: Eke însanî vera nê heywan xirabî kenê, eşkenê vera nê xirabî bi nameye heywanan vengê xo vacê. Pêro kesî ganî bizanê ke nê heywanî zî wayîrê fîtreton heyatî yê.
4. Çîyê ke Şenê, Seba Nê Heywan Bikerê: Eşkenê seba nê heywanan xanik ke tede êste ronê, werî û awe bidê. Nê çîyê şenik zî zaf muhîm ê. Heta eşkenê destverdayîşê teblîgan de zî paştidar bibê.
5. Wayîrvecîyayîş Bikerê: Eşkenê dezgehêk ra heywanêkê kuçeyan bîyarê keyeyê xo û ey rê wayîr vejîyê. No hem şima hem zî heywan rê beno sebebê keyfweşîye.
4ê Nîsane, Roja Heywananê Kuçeyan, muhîm a. Na roje şar û dezgehî bala komelî ancenê problemê nê heywanan ser. Ganî ma bizanê ke nê heywanî zî wayîrê fîtreton û heqê candarîye yê. Ganî ma nê heywan rê rêz bigîrê û înan rê hetkarî bikerê. Çimkî nê heywanî çewres serr ra zêdêr o ke embazê însanan ê.
"Her can muhîm o"
Yew vateyê kihan esto vano "Ehwalê yew komelî, rêzgirewtişê aye yê heywanan ra yeno zanayene." Seba ke ma komelê însanan û heywanan pîya bîyarê pê, ganî ma nê heywan rê wayîr vejîyê û înan bêrê rêzgirewtiş. Roja Heywananê Kuçeyan de, ganî ma taahhut bikerê ke ma do seba nê merdiman rê xizmet bikerê û ganî ma qîmatê waşena xo, heywanan û kultur bidê pêser.
Seba ke dinya heme heywanan û însanan pîya bibo, pêro kes ganî ardim biko. Roja 4ê Nîsane, Roja Heywananê Kuçeyan, ma rê na mesaj dana: Her can muhîm o!
