Mihemed Kurdî
Mi par "Ergatîvî de cîyayîya kirdkî û kurmancî" ser o yew nuşte nuştibi. Seke yeno zanayîş kirdkî zî sey kurmanckî nîmergatîv o, yanê wirdî zarawayî zî tena demanê vîyarte de halê ergatîvî de yê û bi şertê ke kardar zî vêyartek bo.
Ewro zî ma do behsa demanê vîyarte bikerê la ena ray ma do behsa karanê nêvîyartekan bikerê.
Kar çîyo : Kar ê çekûyê ke risteya da hereket û qewmîyayişan nîşan danê. Karê vîyartek kareser ginê la karê nêvîyartek kareser nêginê. Kirdkî û Kurmanckî karê vîyartek goreyê karê nêvîyartekê hîna zaf ê. Ziwanê ma de şend heb karê nêvîyartekî:
Kewtiş, Şîyîş, Bermayîş, Gêrayîş, Ameyîş, Bîyene, Merdene, Roniştene, Huyayene....
Gelo ma do senî fam bikerê ke karêk vêyartek o, yan nêvêyartêk o? Ma do persekê karî bikerê eke verpersa/cewaba persê ma canameyê tewêyayîş bo o çax o kar vêyartek o la eke canameyê xoser bo o çax zî karê ma nêvîyartêk o. Ma yew nimûne bidê seba ke bîyero famkerdişê.
Wa "Wendiş" û "Kewtiş" wirdî zî karê ma bê.
Kam wend ?
: Mi, to, ey, ma..
Se/çi wend ?
:Kitêb, kovare, name ...
Sey şima zî vînenê verpersê/cuwabê wirdî persan zî est ê û verpersa kam wend zî canameyê tewêyayîş (min,to,ey) o, coka "Werdiş" karêko vîyarteko.
Ena ray ma biewnê karê "Kewtiş"ê
Kam kewt?
:Ez, A, Şima...
Se/çi kewt ?
Sey şima vînenê verpersa/cuwaba persa yewin (kam kewt ?) canameya xoser o û verpersa/cuwaba diyîn zî çin o, yanê karê kewtiş kareser nêgino, aye semed ra"Kewtiş" karêko nêvîyartek o. Ma nînan êta de varedê, ena ray ma goreyê karanê nêvîyartekan verê xwu bidê demo vîyarteyo kifş û nekifş.
Zarawayê kirdkî de eke kar nêvîyartek bo û dem zî demo vîyarte bo o çax karê demo vîyarteyo kifş û nekifş sey pê teşe ginê. La enê babet zarawayê kirmanckî de seypê nîyo, wirdî dem zî yewbînan ra cîya yê. Ma çend heb nimûne bidê û ma wirdî zarawayan têver bikê.
*Demo Vîyarteyo Kifş*
*Kurdkî* *Kurmanckî*
*Kar : Şîyayyîş Lêker : Çûyîn*
Ez şîya Ez çûm
Ti şîya/î Tu çûyî
O şi/ A şî Ew çû
Ma şîyê Em çûn
Şima şîyê Hûn çûn
Ê şîyê Ewna çûn
*Kar: Ameyîş Lêker: Hatin*
Ez nêameya Ez nehatim
Ti nêameya/î Tu nehatî
A/O nêame Ew nehat
Ma nêameyê Em nehatin
Şima nêameyê Hûn nehatin
Ê nêameyê Ewna hatin
*Kar : Kewtiş Lêker: Ketin*
Ez nêkewta Ez neketim
Ti nêkewtî/a Tu neketî
A nêkewte/O nêkewt Ew neket
Ma nêkewtê Em neketin
Şima nêkewtê Hûn neketin
Ê nêkewtê Ewna neketin
*Kar :Gêrayîş Lêker: Gerrîn*
Ez gêraya Ez geriyam
Ti gêrayî/a Tu geriyayî
A/O gêra Ew geriya
Ma gêrayê Em geriyan
Şima gêrayê Hûn geriyan
Ê gêrayê Ewna geriyan
Ena ray ma eynî karan goreyê *Demo Vîyarteyo Nêkifş* biancê:
*Kirdkî Kurmanckî*
*Kar: Şîyayyîş Lêker: Çûyîn*
Ez nêşîya Ez neçûme
Ti nêşîya/î Tu neçûyî/yî
A nêşîya/O nêşîyo Ew neçûye
Ma nêşîyê Em neçûne
Şima nêşîyê Hûn neçûne
Ê nêşîyê. Ewna neçûne
**Kar: Ameyîş Lêker: Hatin*
Ez ameya Ez hatime
Ti ameya/î Tu hatîyî
A ameya/O ameyo Ew hatiye
Ma ameyê Em hatine
Şima ameyê Hûn hatine
Ê ameyê Ewna hatine
*Kar: Kewtiş Lêker: Ketin**
Ez nêkewta Ez neketime
Tu nêkewtî/a Tu neketîyî
A nêkewta/O nêkewto Ew neketiye
Ma nêkewtê Em neketine
Şima nêkewtê Hûn neketine
Ê nêkewtê Ewna neketine
*Kar: Gêrayîş Lêker:Gerrîn*
Ez gêraya Ez geriyame
Ti gêrayî/a. Tu geriyayî
A gêraya/O gêrayo Ew geriyaye
Ma gêrayê. Em geriyane
Şima gêrayê Hûn geriyane
Ê gêrayê Ewna geriyane
Sey nimûneyan de zî asenê kesê hîrêyînê yewhûmarî (A/O) ra teber demo Vîyarteyo kifş û nekifş zarawayê kirdkî de sey pê yê la zarawayê kirmanckî de cîya yê.
Ma goreyê kesê hîrêyînê yewhûmarî çend nimûneyên binê zî binûsê;
*D. V. Kifş D.V.Nêkifş*
Vîldane şî Vîldane şîya
Şerzan şi Şerzan şiyo
Asmîne nêşî Asmîne nêşîya
Cûdî nêşi Cûdî nêşiyo
Roza berma Roza bermaya
War berma War bermayo
Vilike nêame Vilike nêameya
Kawa nêame Kawa nêameyo
Seke nimûneyanê cor de zî aseno kesê hîrêyinê yewhûmarî (A/O)yê wirdî deman (D.V.Kifş û D.V.Nêkifş) yewbînan ra cîya yê.
Mi enê nuşteyê xwu de babetêko rêziwanî goreyê wirdî zarawayan (Kirdkî û Kurmanckî) têver kerd, ena ray Kurdê ke bi wirdî zarawayan zanenê û yê ke wazenê wirdî zarawayan bimûsê eşkenê enê nuşteyê ra îstîfade bikerê.
25.09.2025 /Mêrdîn
E-maîl: [email protected]
