ZAZAKÎ NEWS - Seba kesanê ke doman û pîr nîyê 7-9 saetî rakewtiş zaf baş o. Cayêko raşt de heta mirdîbîyayîş rakewtiş hem seba dejê mîyaneyî û dejê bedenî hem zî seba bedenê merdimî pêro baş yeno.
Dejê mîyaneyî babetêka zaf muhîme ya û ma cuyayîşî de zaf rastê ci yenê. M ana xebate de do qalê dejê mîyaneyî û sebebanê ey bikerî. Tewr peynî de zî bi pêşnîyazan seba dejê mîyaneyî ma do nuşte biqedêna. Nuşteyê bînan de merdim eşkeno bitaybetî qalê tayê nê sebebanê dejê mîyaneyî biko ke babetêka hîrakerde ya.
Dejê mîyaneyî sey pincer-pûçbîyayîşî, sey derzî bedenî de şîyayîş yan zî sey guvaştişî eşkeno xo bido teber. Dejê mîyaneyî eşkeno astang, movik, masulke-damar, huyayîş û asabanê hetê mîyaneyî ra bibo û sebebo ke rey-rey nîno zelalkerdişî.
Seyan ra 80ê merdiman cuyayîşê xo de tewr tay reyêk dejêko cidî yê mîyaneyî vîyarnenê. Zafane dej xo bi xo vîyareno. Nêmeyê nê kesan di hefteyan de bi temamî weş benê. Zerreyê 6 hefteyan de seyan ra 80ê bi temamî dejê mîyaneyî ra pak benê. Kesê ke reyêk bi giranî, cidî dejê mîyaneyî vîyarno, seyan ra 30ê reyna peyê cû ataxanê dejî vîyarnenê yan zî dejê înan kronîk beno. Dejê mîyaneyî 6 hefteyan ra kêmêr bo sey "dejê muweqetî yan zî akutî", 3 aşman ra dergêr ramo zî sey "dejê mayendeyî yan zî kronîkî" yeno terîfkerdiş.
Sebebê Dejê Mîyaneyî
Pêşnîyazî
Wexto ke dejê mîyaneyî beno bi zafêrî merdim xo erzeno mîyanê cilan û xo ser nêgêreno, zêde hereket nêkeno û bawer keno ke no seba dejê mîyaneyî baş yeno. Labelê bitaybetî dejo ke xafil ra dest pêkerdo de hereket zaf muhîm o. Her çiqas hefteya verêne veheşîyayîş-îstrehet bêro pêşnîyazkerdiş zî dima ganî merdim aktîf bo û xo ser bigêro, bimeşo. Goreyê kîlo û emrê merdimî egzersîz û kardîyo zî seba quweta masulkeyanê mîyaneyî û zikî zaf başî yê û seba dejê mîyaneyî zî zaf baş yenê.
Tetbîqê Serdî û Germî
Goreyê rewşe tetbîqê serdî û germî vurîyenê. Bitaybetî seba travmayanê sporî û yê akutî tetbîqê serdî, seba yê kronîkî û şidîyayîşê masulkeyan tetbîqê germî baş yenê. Kêm-zêde saetêk de 10-15 deqeyî bêro kerdiş bes o. Tenya ganî tetbîqê serdî û germî bi paç û potikî yan zî bi xawlî û verrikî bêro fetelîyayîş û wina bêro şuxulnayîş.
Vindertişo Raşt
Hem lingan ser o hem zî wextê roniştişî de bedenê merdimî vindertişo raşt de bo seba ke movikê mîyaneyî hîna baş bê muhîm o.
Solê Raştî
Sol giranîya bedenê merdimî hewênena û seba weşîya mîyaneyî zî zaf muhîm a. Solê ortopedîkî û nêtengî do baş bê seba dejê mîyaneyî.
Werdiş û Şimitiş
Werdiş û şimitişo rêkûpêk û tendurustî quweta bedenî zêde keno û seba kontrolê kîloyan zî zaf baş o. Kîloyê zêdeyî barê ke kuweno mîyaneyî ser zêde keno û no zî çîyêko xeterin û xirab o seba dejê mîyaneyî. Seba weşîya mîyaneyî û dejê ey bernameyo baş o werdiş û şimitişî lazim o.
Hewno Baş
Seba kesanê ke doman û pîr nîyê 7-9 saetî rakewtiş zaf baş o. Cilêko raşt de heta mirdîbîyayîş rakewtiş hem seba dejê mîyaneyî û dejê bedenî hem zî seba bedenê merdimî pêro baş yeno.
