Arêkerdox: Seyîdxan Kurij

Cayk benû cayk nibenû, yew arwûnçî benû. Arwûnçî têna kiştê yew dewi di aryê xwi di mûnenû. Yew luy tim û tim yena û kinaray aryî wena. Arwûnçî sêrsibayûn wirzenû ki kinara çîn a. Yew şew arwûnçî ranikuwenû, xwi nûnû kiştê dyês aryî ya, pawenû. Luy yena ki kinara bûrû, arwûnçî luy tepişenû. Wi luy ra vûnû:

-Ti qê yena kinaray mi wena? Ez gereka tu bikişî.

Luy vûna:

-Mi mekişi, ma bênî way û biray cîyê; ez tu ri zaf holê kena.

Arwûnçî luy veradûnû. Wi û luy bênî way û biray yewbînûn. Luy şina sêr sulîyûn a gerêna, gerêna, yew sulî seri di yew girrîş girêdaye vînena. Ya inî girrîş ûna kêye (kîye), ken a ki yew mujde (mejde) hûn o tê. İnî mujdî kêye di nûna rue.

Yewna ruej hûnc şina sulî ser gêrena, na ray yew girrîş girêdaye vînena û ûna kêye di kena a ki yew altun hûn o tê d´ o. Ya inî altuni zî kêye di nûna rue.

Luy ruejêk dûna ra şina kê paşay, vûna:

-Kerema xwi çap xwi bidîyeni mi, biray mi Tozlî Beg pê altunûn xwi pêmawenû.

Luy paşay ra çap gena ûna kêye, cuwa pê yew mujde kena çap ver ra û bena dûna paşay.

Xizmetçî paşay bin çapi di mujdî vînênî, yi luy ra vûnî:

-Wayê,wayê, tu yew mujde tê xwi vîr a kerda!

Luy vûna:

-Ecebê şima menda. Kê xele pêmawit xwi ra yew heb tede mûnena.

Luy yena kêye di çend ruejî mûnena, ruejêk hûne şina kê paşay, vûna:

-Dê hûne çap bidîyeni mi, biray mi Tozlî Beg pê altunûn xwi pêmawenû.

Ya çap gena ûna kêye, yew altun kena çap ver ra, bena dûna kê paşay.

Xizmekar paşay altun bin çapi di vînênî, yi venda luy dûnî, vûnî:

-Wayê, wayê, tu bin çapi di yew altun verdaya!

Luy vûna:

-Ecebê şima menda. Kê xele pêmawit xwira yew heb tede mûnena

Merdim paşay xwı b´ xwi vûnî ”Herhalde ini Tozlî Beg paşay ma ra hêna doletî wû”.

Çend ruêj bînate ra şin, ruejêk luy wirzena şina kê paşay. Kê paşayî di yew kulsî altunîn est. Kûm ini kulsî altunîn ser ronişt, yenû a mehna ki owi wazenû kênay paşay bigîrû.

Luy şina kê paşayî di ê kulsî altunîn ser nişena rue.

Merdim paşay vûnî:

-Wayê, xelet, xelet!

Luy vûna:

-Nye xelet, nye taway; ez ameya pê emir Hûmay, qol Pêxember paşa kênay xwi bidû biray mi Tozlî Bêg.

Paşa vûnû:

-Temûm! Ez kênay xwi dûna biray tu, la gereka biray tu bîyerû ez vînî.

Luy vûna:

-Erê, ma yênî.

Luy şina kêye, arwûnçî ra vûna:

-Bira, mi tu ri kênay paşay waşt, la gereka ti bîyerî ma şimi kê paşay.

Arwûnçî vûnû:

-Wayê, hê bo hal mi ra, kincûn mi ra. Ez ini hal xwi ya sinî bîyêrî?

Luy vûna:

-Ti qariş mebi, ti min a bîye.

Binatê aryê û qonax paşayî di yew rue est. Luy û arwûnçî pîya şinî vêr ruê, luy arwûnçî ra vûna:

-Bira, ti îta di kincûn xwi vec, xwi rinda bişû, xwi pak kiri û tiraşi bi.

Arwûnçî kincûn xwi vecenû û xwi erzenû mîyûn owk (awk). Luy kincûn yi gena erzena owk. Kinc arwûnçî owki di şinî, arwûnçî owca di zit mûnenû.

 Luy dûna ra şina kê paşay, vûna:

-Biray mi Tozlî Beg ame vêr ruê, wi gina owki ri, kinc yi owki di şî. Kerema xwi yew qat kincûn bidîyen mi ez bena wa biray mi piray gîrû.

Merdim paşay yew qat kincûn gênî, bênî dûnî arwûnçî. Arwûnçî kincûn genû piray, xwi tuhaf vînenû; nat xwi ra wêt xwi ra ûnîyenû.

Merdim paşay xwı b´ xwi vûnî ”Herhalde ini kincûn xwi qayîl nibi”, yi şinî yewna qat kincûn hêna rind ûnî. Arwûnçî kincûn xwi genû piray û kuwenî rîye şinî kê paşay.

Luy rîye ra ti ra vûna:

-Ti çi hend ûnîyênî xwi ra? ‘Eyb o ehend meuyn xwi ra.

Yi şûn di kê paşayî di nişênî rue, yini ri yew sofre nûnî rue, bye goşt têrûn her çî estû sofre di. Arwûnçî zwar (zor) dûnû şorbay mercuy, wi têna mercuy wenû.

Xizmekar paşay cilûn luy û arwûnçî yew wade di rakênî, bêr wadî zî kilît kênî û yi şinî kuênî.

Şew, arwûnçî ginenû pîze ri, la ber qefilnayo, ayay ra nieşkenû şuerû teber. Wi luy ra vûnû:

-Wayê, ez ginaya pîze ri. Ma se bikiri?

Luy cîzmûn yi ûna, vûna:

-Virrikê xwi zerrê inî cîzmûn kiri!

Arwûnçî wir dî cîzmûn zî kenû pirrê virrik.

Sêr sibay fêcîrî di luy venda xizmekarûn dûna, vûna:

-Zehmêt xwi ra ini ber akirîyeni, ma şinî desmac.

Xizmekar ber kênî a, yi cîzmûn bênî çirr ver di pak şuwênî û ûnî ca di nûnî rue.

Sersibay paşa zî wirzenû, yi pîyer pîya sêparê xwi wênî. Paşa vûnû:

-Temûm. Ez biray tu qayîl bîya.

Yi ruejê vêvî tayîn kênî, luy û arwûnçî yênî kê xwi. Arwûnçî luy ra vûnû:

-Wayê, ma vêve kerd ma vêv ûnî ça. Kênay paşay nîna ini arye di nivindena.

Luy vûna:

-Ti qariş nyebi. Ez yew qonax zûna, îta d´ dyêb vindênî. Ma vêv bênî ow qonax dyebûn.

 Ruejê vêvî yena, luy û arwûnçî şinî kê paşay. Byesilmê (bêsilmê) paşay kênek xemilnênî, têmzî ûncênî surat vêv ser. Pa def-zurna ya vêv kuwena teber. Vêve kuenû rîye. Paşa xêlîyek xizmekarûn û byesilmûn zî kênay xwi ya şawenû. Luy yin ra vûna:

-Şima yawaş yawaş bîyêreni, ez vêrnî di şina, semêd şima ya çî kena hadre. Luy şina, raşt yew bir pês yena. Luy şûnûn ra vûna:

-Min a pê esker paşay ho yenû. Eger şima ra persay va ”Şima şûnê kûm ê?”, vacîyeni ki ”Ma şûnê Tozlî Beg ê”. Nûn nye esker şima kişenû.

Luy bir pês vyerena, binêna şina, raşt yew bir diwar yena. Ya gawûnûn ra vûna:

-Min a pê esker paşay ho yenû. Eger şima ra persay va ”Şima gawûn kûm ê?”, vacîyeni ki ”Ma gawûn Tozlî Beg ê”.

Luy şina, şina vêr qonax dyebûn. Di tenê dyêb hê zerre d´ ê. Luy venga dyebûn dûna, vûna:

-Lo, lo, şima hê zerre di se kênî? Esker paşay ho yenû şima ser, wazênî şima bikişî.

Dyêb vûnî:

-Wayê, ma se bikiri, ma sera şimi?

Luy vûna:

-Vêcîyeni teber, bin ina quçê çarrûn di xwi binimnîyenî; îta di kes şima nivînenû.

Dyêb yênî teber, kuwenî bin quçê çarrûn.

Luy ûna qaz (gaz) kena dûmarê quçê çarrûn ri û adir nûna pa. Çarr vêşênî, wir dî dyêbi zî pa vêşênî.

Ti rî dinya ra çinay vac koşkê dyebûn di est. Her çî yin altunîn û, sîmîn û. Vêve yenû, luy vêvî ûncena zerre. Xelatûn dûna pîyerê xwêndîyûn û berbûrîyûn. Firaqûn altunînûn, sehetûn altunînûn, kemerûn sîmînûn dûna xwêndîyûn û berbûrîyûn. Yi pîyer şinî kê paşay. Arwûnçî, cinî yi û luy qonax dyebûn di mûnênî. Arwûnçî raşta benû Tozlî Beg.

Ruejêk luy xwi b´ xwi vûna ”Mi inî rî ehend holê kerd, ez xwi niwêşî nî, dê ini se kenû”. Luy mexsus xwi nûna niwêşî, ryex (rêxe) kena, owcawûn a gêrena. Arwûnçî cînî xwi ra vûnû:

-İna çî ya inî zerrê pîyer ryexi di verday, quêl yay tepişi berzi teber!

Luy vûna:

-Hû! Arwûnçî aşûn!

Mi tu kerd zûmay paşûn

Aya ra ti dêst mi gênî

Mi erzenî kaşûn?

Kênek vûna:

-Haa! Dêmek ti arwûnçî?

Yers bena, kuwena teber, şina. Arwûnçî xwi erzenû lingûn luy, vûnû:

-Wayê, qirbûn tu bena, ti şuerî cînî mi bîyarî.

Luy şina pê ra resena kênay paşay, vûna:

-Dê bîye, ez xwi rî biray xwi di bîya şa, mi o qêde va.

Kênek gêrena a yena kêye.

Hin luy raşta bena niweşi zî, yi zaf miqatê yay bênî, zaf ci ri xizmet kênî. Luy mirena, yi nieftûnî mêhît yay bêrzî teber. Yi goşt luy wênî, estûn yay zî astarakûn a kênî dar d´. Estê luy tim kê yini di mûnenî.

 

Mi ra zur, humay ra raşt;

Mi yo taway helaw viraşt,

Mi cemaat ra kerdi raşt.

Vatox: Qumrî – İstanbul -1992

Mintiqaya Çewlîgî

Arêkerdox: Seyîdxan Kurij